Quantcast
Channel: παραθέματα λόγου
Viewing all 1268 articles
Browse latest View live

ΝΕΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ / ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ ΙΜΠΕΡ ΠΡΟΚΟΦΙΕΦ / ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

$
0
0
ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ 

[Ο συνθέτης Γιάννης Αγγελάκης]
Όσο ακούγαμε τη σύνθεση του Γιάννη Αγγελάκη (γεν. 1988) Υ-87-ΧΙΙ13,Τρόμος και Σιγή,Ανάμεσά τους μια φλόγα, στις 7-3-2014 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, σκεφτόμαστε πόσο οι νέοι τολμούν να αποδεσμευτούν από τις παλαιές παραδοσιακές φόρμες πράγμα που υποδηλώνει την ύπαρξη ενός δυνατού κύματος ορμητικότητας, που χαρακτηρίζει τα νέα βλαστάρια όλων των εποχών, υποδηλώνει όμως εν πολλοίς  και την επίδραση που ασκεί η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής, την οποία ο νέος καλείται με το έργο του να καταγράψει και να την καταθέσει με τη μορφή της τέχνης στην αιωνιότητα. Πόσοι όμως από εμάς γνωρίζουμε τους κώδικες για να τις αναγνώσουμε και να επικοινωνήσουμε μαζί τους; Τι είναι αυτό που κάνει ένα νέο συνθέτη να απαρνιέται τη σιγουριά του εναρμόνιου μουσικού λόγου  και να ανατρέχει στην απαρχή του ήχου,  εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν ο λόγος και η μουσική; Ποιες είναι οι σκέψεις του πίσω από τις νότες; Το υπερβατικό, θα μας πει ο ίδιος κι εμείς θα τολμούσαμε να συμπληρώσουμε ότι η τρικυμία του πνεύματος και της ψυχής συναντιέται  με εκείνη του κοινωνικού, και όχι μόνο, γίγνεσθαι για να δώσει ήχους   που δεν επιδέχονται καμιά ερμηνεία αφού της τέχνης το παράλογο δεν είναι τίποτα άλλο παρά η έκφραση αυτού της ζωής που ζούμε. Πριν όμως, ο νέος συνθέτης, φτάσει στο Υπερβατικό, εξερευνά τον ήχο μέσα από τον εσωτερικό κόσμο της ψυχής. Μια εσώτερη καταβύθιση, θα λέγαμε, για να γεμίσει ενέργεια και να εκραγεί φτάνοντας  στην κορυφή όπου ανακαλύπτει με δέος το αχανές, το απόκοσμο, το ασύλληπτο! Ο Αγγελάκης,  ανιχνεύοντας το μυστήριο και εξερευνώντας το άρρητο,  φέρει κάτι νέο και οδηγεί τον ακροατή του σε  άγνωστα απάτητα, προς το παρόν, μονοπάτια.

Ο κόσμος είναι άπειρος και εν πολλοίς άγνωστος, η ανθρώπινη ψυχή άβυσσος και της τέχνης τα όρια εκτείνονται στο χώρο του απείρου και στο αβυσσαλέο της ψυχής. Ο Σεφέρης λέγει ότι δεν μπορείς να χαράξεις τα όρια της Τέχνης και να τη διατάξεις να μην τα ξεπεράσει. Κι όπως ο άνθρωπος εξερευνά τον κόσμο γύρω του ή μέσα του έτσι εξερευνά τις διάφορες μορφές της τέχνης. Το «γνώθι σ’ αυτόν» στον μουσικό επεκτείνεται από το μυαλό στον ήχο. Ο ήχος γίνεται τοπίο αυτογνωσίας, καθώς ο κόσμος της γνώσεως  πάλλεται ανάμεσα στο όνειρο και στην πραγματικότητα, στη φιλοσοφία των εννοιών  και των ήχων. Η Σιγή γίνεται Ιερή Σιγή για να γεννηθεί η φλόγα, η φλόγα της υπέρβασης αλλά και της προσγείωσης, η φλόγα της ανόδου αλλά και της πτώσεως. Παραφράζοντας τον λόγο του Νίκου Καζαντζάκη, που ο Αγγελάκης φαίνεται να αρπάζεται από το νήμα της γραφής του για να οδηγηθεί στην «Τελείωση», θα λέγαμε: Έχεις τις νότες, έχεις τα ηχοχρώματα, ανασύνθεσε τον Κόσμο και αποκάλυψέ τον. Δύσκολο, ομολογουμένως, έργο, ερμηνευμένο με ιδιαίτερη φροντίδα, δύναμη και στοχασμό από τον αρχιμουσικό Λουκά Καρυτινό και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.

[Η σολίστ Θεοδώρα Ιορδανίδου]
Το 1890, εκτός από το Γάλλο συνθέτη Jacques Ibert[1890-1962], γεννιούνται οι: Egon Schiele, Boris Pasternak, Charles De Gaulle, Dwight Eisenhower,  Αγκάθα Κρίστι, ενώ πεθαίνουν ο Vincent Van Gogh και ο Ερρίκος Σλήμαν. Την ίδια χρονιά γράφονται Το πορτραίτο τουΝτόριαν Γκρέι (Όσκαρ Ουάιλτν), ο Σιρανό ντε Μπερζεράκ (Εντμόντ Ροστάν), η Σονάτα του Κρόιτσερ (Τολστόι), ο Πρίγκιψ Ιγκόρ (Μποροντίν), η Καβαλερία Ρουστικάνα (Μασκάνιν). Ο Ibert,εκλεκτικός στην εποχή του, δεν έχει προσχωρήσει σε καμιά μουσική σχολή καθώς πιστεύει ότι όλες έχουν κάποια αξία. Έχει κερδίσει το Βραβείο της Ρώμης, ωστόσο, η μουσική του απαγορεύτηκε από την Κυβέρνηση του Vichyκαι ο ίδιος, μετά από την απομόνωσή του στην Antibes, έφυγε για την Ελβετία, για να επιστρέψει στο Παρίσι μετά από πρόσκληση του Στρατηγού De Gaulle. Έχει γράψει Όπερες, μουσική Μπαλέτου, τραγούδια, χορωδιακά, μουσική δωματίου, μουσική για θέατρο και κινηματογράφο, όπως για τον Macbethτου Orson Wellesκαι  Πρόσκληση σεΧορότου Gene Kelly. Από τα πιο γνωστά του έργα είναι το Divertissement,το Escalesκαι το Κοντσέρτο για Φλάουτο και Ορχήστρα, το οποίο,  η σολίστ Θεοδώρα Ιορδανίδου, παρά το γεγονός ότι την τελευταία στιγμή υποχρεώθηκε να το ερμηνεύσει κάνοντας χρήση ξένου μουσικού οργάνου -το δικό της είχε σπάσει πριν από λίγο- το απέδωσε με θαυμάσιο τρόπο και ανέδειξε το λυρισμό και τη μελωδικότητα της γραφής του συνθέτη.Ο αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός ισορρόπησε στοιχεία πολλές φορές αντίθετα και απέσπασε ωραίο, διαυγή ήχο από την Ορχήστρα, αφήνοντας στη νεαρά σολίστ την ελευθερία που χρειαζόταν για να εκδηλώσει τα λεπταίσθητα, μέσα από το φλάουτο, συναισθήματα του συνθέτη και να αναπτύξει τη δεξιοτεχνική της ικανότητα με κορυφαία στιγμή την εκρηκτική ερμηνεία της  στην cadenza.

Κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο Ραχμάνινοφ και o Σκριάμπιν μεσουρανούν στη  Ρωσία, ο Sergei Prokofiev (1891-1953),σπουδάζει στο Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης και χαρακτηρίζεται ταλαντούχος ακόμα και ιδιοφυής. Πλάσμα χαρισματικό, από πολύ νωρίς δείχνει την ευκολία του στο πιάνο και την κλίση του στη σύνθεση. Δε θα αργήσει να καταξιωθεί ως ένας από τους μεγαλύτερους συνθέτες του 20ουαιώνα.  Από τα πιο γνωστά έργα του αναφέρουμε τα πέντε κοντσέρτα και τις εννέα σονάτες για πιάνο, τις επτά συμφωνίες του, τη σουίτα «ο Λοχαγός Κιγιέ»,τον «Πέτρο και το Λύκο» το μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», την «Αγάπη για τα τρία πορτοκάλια», καθώς και μουσική για τον κινηματογράφο, όπως για την ταινία Αλέξανδρος  Νιέφσκυτου Αϊζενστάιν.

Η Συμφωνία αρ. 5 σε σι ύφεση μείζονα, έργο 100,γράφεται κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέσα σε ένα μήνα στο Ιβάνοβο, οργανωμένο καταφύγιο από το Σοβιετικό κράτος για τη φιλοξενία καλλιτεχνών. Ο ίδιος ο Συνθέτης λέει για το έργο του ότι είναι ένας ύμνος στον ελεύθερο ευτυχισμένο άνθρωπο, στις δημιουργικές του ικανότητες, στο αγνό και ευγενικό πνεύμα του που διεκδικεί να εκφραστεί και λέει ακόμα ότι η μουσική ωρίμασε μαζί μου, γέμισε την ψυχή μου.

Η συμφωνία παίχτηκε στις 13 Ιανουαρίου του 1945 στο Κονσερβατουάρ της Μόσχας από την Κρατική Ορχήστρα, με διευθυντή τον ίδιο το Συνθέτη, ενώ οι Ρώσοι γιόρταζαν έξω στους δρόμους το πέρασμα του Κόκκινου Στρατού από τον ποταμό Βιστούλα. Έκτοτε η Πέμπτη Συμφωνίαέμελλε να γίνει μία από τις δημοφιλέστερες  του Συνθέτη. Το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου ο Serge Koussevitzky την ερμηνεύει στην Αμερική με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστόνης, με την οποία και την ηχογραφεί.

Ο Αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός, με την καθοριστική συμβολή της Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, μέσα από την λαμπερή ερμηνεία του, τη γεμάτη ενάργεια, ανέδειξε το όραμα του συνθέτη, ύμνο για το ανθρώπινο πνεύμα. Ανανέωσε το ντελικάτο «γαλλικό χρώμα» του Προκόφιεφ, έδωσε έκφραση στην αισιοδοξία, στην ευτυχία που γίνεται σχεδόν εμμονή με έναν λεπτό υπαινιγμό να υπερίπταται σαν κάτι το οδυνηρό να κρύβει.

[Ο Λουκάς Καρυτινός]


Απόστολου Θηβαίου: ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ (ποίημα)

$
0
0

Μα ο θάνατος είναι άνοιξη. Είναι μια λέξη και μια γιορτή, κλεισμένη στα στόματα, κλεισμένη στα χέρια σου όταν ανοίγεις τα παράθυρα της καινούριας μέρας. Και σκορπάνε οι άνθρωποι της νύχτας και ακόμα πετούν στους ανέμους τα παράνομα φυλλάδια που λένε πως ο θάνατος είναι άνοιξη. Είναι ο κόσμος μέσα απ'το φύλλωμα της αρχαίας καρυδιάς, είναι τα θαμμένα ερείπια, τ'αγάλματα από πορώδες μάρμαρο, η γωνία ενός χεριού, τ'ακέφαλο αγόρι του βοιωτικού κάμπου. Είναι οι λέβητες των ματιών σου, τα υπερώα του στήθους σου και τ'αρχαίο, κομματιασμένο σύμπαν. Ο θάνατος είναι άνοιξη, είναι οι πρωινοί εργάτες που παρελαύνουν στις οδούς και ότι καινούριο γεννήθηκε πάνω στα κλαδιά. Ο θάνατος είναι άνοιξη στην Κόρινθο, στην Σαντορίνη, στα πόδια των Αθηνών και τους ρημαγμένους οικισμούς. Είναι το πρόσωπό σου και τα λατομεία ανάμεσα στους μηρούς σου που κρύβουν την αρχαία τύχη. Στον πλεχτό πίνακα του Ισθμού είναι άνοιξη. Έτσι καθισμένη στα καράβια εσύ γελάς, είσαι φεγγάρι και απ'τις φλέβες σου πόνοι και ιστορίες. Ο θάνατος είναι άνοιξη και το σώμα σου οι φωνές και το σχήμα των αγέννητων παιδιών. Ο θάνατος είναι άνοιξη. Μια αλήθεια χαμένη στους αιώνες και τους θορύβους.

Άννας Τσουκαλά Κουφού: ΘΑΡΘΕΙ; (ποίημα)

$
0
0
[C. Pissaro, O  θερισμός. 1882. Τhe Bridgestone Museum. Tokyo]

Τον Άχρονον υμνώ
δεν φείδομαι την αγέλαστη πέτρα
και λιάζω την  μουχλιασμένη υπομονή μου.

Κρατώ στην καρδιά μου την Άνοιξη
που έκτισε  περίτεχνη φωλιά στο μπαλκόνι μου
ανατολικά της ελπίδας.

Το δοξαστικό του αύριο
ο δολομίτης ο Βοριάς
το απεργάζεται δωσίλογος
αμετανόητος.

Απαλλοτριώνονται μνήμες και μνημόνια
όλα τα νηπενθή στο σφυρί.

Μήπως εχάθηκε η αιδώς κ’ η οδύνη βασιλεύει;

Θάρθει ο καιρός του θερισμού σ’ αυτόν τον τόπο;

Ο πολιτιστικός τουρισμός ως παράγων ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας και ο κίνδυνος από τη συρρίκνωσή του. Η περίπτωση του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων

$
0
0
Ανακοίνωση σε Ημερίδα του ΤΕΙ – Τετάρτη 26 Μαρτίου 2014

  Tης Κατερίνας Δεμέτη  


Πρωτοπρεσβύτερε π. Παναγιώτη Καποδίστρια, εκπρόσωπε του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ζακύνθου, κ. Αντιπεριφερειάρχα, κ. Εκπρόσωπε του Βουλευτή, κ. Εκπρόσωπε του Δήμου, Προϊσταμένη του Τμήματος Προστασίας και Συντήρησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητά παιδιά,
Ο επιθετικός προσδιορισμός είναι γνωστό ότι περιγράφει, εξειδικεύει και χαρακτηρίζει συνήθως το ουσιαστικό που προσδιορίζει. Ωστόσο ένας γενικός επιθετικός προσδιορισμός μπορεί πολλές φορές να διευρύνει την έννοια του ουσιαστικού, να την ενισχύσει ποιοτικά και τελικά να την οδηγήσει σε μια ερμηνεία που ακόμα και ποσοτικά μπορεί να προσμετρηθεί, αν θελήσουμε να μιλήσουμε με δείκτες, όρο απόλυτα αποδεχτό στην τεχνοκρατική εποχή που ζούμε.
            Δυστυχώς όμως οι δείκτες φαίνεται ότι μας περιγελούν γιατί φανερώνονται αντιστρόφως ανάλογοι της πραγματικότητας. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένη: διαβάζουμε σε δημοσιεύματα του αθηναϊκού και τοπικού τύπου ότι η αύξηση του τουρισμού του νησιού μας θα αγγίξει για φέτος διψήφια νούμερα.
            Τι σημαίνει όμως αυτό; Συνδυάζεται με την πραγματική ανάπτυξη του βιοτικού μας επιπέδου ή φορείς με ιστορία δεκαετιών συρρικνώνονται και κινδυνεύουν να κλείσουν, με τραγικές συνέπειες για την φήμη του νησιού μας σε πανελλήνιο και διεθνές επίπεδο;
            Το ότι η Κυριακάτικη εφ. «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της 23ης Μαρτίου 2014, αφιερώνει ξεχωριστό τόμο στο Διον. Σολωμό, και ευχαριστεί το Μουσείο Σολωμού για την άδεια χρήσης του φωτογραφικού του αρχείου, δεν σημαίνει ότι το Μουσείο δεν κινδυνεύει με αναστολή της λειτουργίας του, αφού ακόμα δεν έχει χρηματοδοτηθεί για φέτος από κανέναν δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα και η μοναδική πηγή εσόδων του, τα εισιτήρια, τα τελευταία χρόνια βαίνουν, όπως θα δείτε παρακάτω συνεχώς μειούμενα.
            Σε θεωρητικό επίπεδο το ότι ο Πoλιτιστικός Τουρισμός αποτελεί εφαλτήριο για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, είναι μία θέση, που ιστορικά τουλάχιστον έχει τεκμηριωθεί, αφού η υπογραφή το 1976 στις Βρυξέλλες της «Χάρτας του Πολιτιστικού Τουρισμού»,από τη Διεθνή Οργάνωση Μνημείων και Τόπων (International Cultural Tourism Charter: ICOMOS), φανερώνει ότι η σχέση και η δυναμική που συνδέει Πολιτισμό και Τουρισμόείναι τόσο στενή, που γεννήθηκε η ανάγκη και παγκόσμια να διατυπωθεί ένα κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τις σχέσεις τους.
            Έτσι, το θέμα που καλούμαστε εμείς ν’ απαντήσουμε, δεν είναι εάν ο Πoλιτιστικός Τουρισμός ευνοεί την ανάπτυξη του νησιού μας, (αυτό προβάλλει σαν αυταπόδεικτο μαθηματικό αξίωμα), αλλά το αν εμείς το έχουμε αντιληφθεί και είμαστε σαν κοινωνία πολιτών έτοιμοι να απαντήσουμε στο ερώτημα για το είδος του Τουρισμού που θέλουμε.
Εάν συμφωνήσουμε ότι είμαστε εγκλωβισμένοι στον Τουρισμό των allinclusiveπακέτων, υποταγμένοι στα μνημόνια των touroperators, υποδεχόμενοι μόνο τους τουρίστες με τα βραχιολάκια, τότε θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η συζήτηση για τον Πολιτιστικό Τουρισμό πρέπει να κλείσει άμεσα.
            Γιατί τι νόημα πραγματικά έχει η αναγνώριση της δυναμικής του φαινομένου από τη Διεθνή Oργάνωση για την Προστασία Μνημείων και Τόπων (το γνωστό ICOMOS), η οποία συμπεριέλαβε το 1999 στις ειδικές επιτροπές της, τη «Διεθνή Επιτροπή Πολιτιστικού Τουρισμού»; Αντικείμενο μάλιστα της επιτροπής είναι η προάσπιση της πολιτιστικής κληρονομιάς, παγκόσμιας, εθνικής ή τοπικής, στις περιπτώσεις εμπλοκής της με τον τουρισμό. Στην επιτροπή αυτή, ανατέθηκε η αναθεώρηση της Χάρτας του 1976 και η Νέα Χάρτα διατυπώθηκε σε τρεις γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά και επικυρώθηκε στη Γενική Συνέλευση του ICOMOS στο Μεξικό το 1999.
Για να τελειώσουμε όμως μια και καλή με τους ορισμούς, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα είδος τουρισμούως πολιτιστικό,όταν η συμμετοχή σε πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εμπειρίες ή εμπειρίες που αναφέρονται στην πολιτιστική κληρονομιά, αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα του ταξιδιού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (WTO) θεωρεί πως Πολιτιστικός Τουρισμός είναι το ταξίδι που γίνεται με κίνητρο βασικά πολιτιστικό – περιλαμβάνοντας εκπαιδευτικές περιηγήσεις, θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ, προσκυνήματα, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, καθώς και τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος, του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πολιτιστικό τουρισμό έχουμε όταν, ο επισκέπτης θέλει να κατανοήσει και να εκτιμήσει το βασικό χαρακτήρα ενός τόπου και τον πολιτισμό του ως σύνολο, περιλαμβάνοντας:
-την ιστορία και την αρχαιολογία
-το λαό και τον τρόπο ζωής του
-την πολιτιστική εξέλιξη
-τις τέχνες και την αρχιτεκτονική
-το φαγητό, το κρασί και την τοπική παραγωγή
-την κοινωνική, οικονομική και πολιτική δομή
-τη μορφολογία της περιοχής
-τα διάφορα φεστιβάλ και εκδηλώσεις

Πολιτιστικός τουρίσταςείναι αυτός που θέλει πραγματικά να καταλάβει έναν τόπο, που θέλει να νιώσει την ιστορία του. Είναι αυτός που θέλει να αισθανθεί ότι ζει μέσα σε έναν άλλο πολιτισμό, που θέλει την εμπειρία μιας πολιτιστικής «περιπέτειας». Είναι αυτός που θέλει να συγκρίνει το σήμερα με το χθες, να κατανοήσει τους λόγους των αλλαγών και της εξέλιξης.
Ηαναθεωρημένη «Χάρτα του Πολιτιστικού Τουρισμού», που προαναφέραμε,που στοχεύει στον περιορισμό των κινδύνων και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων του τουρισμού στην κληρονομιά και στα πολιτιστικά αγαθά, αυτό ακριβώς το προφίλ του τουρίστα υποδεικνύει, αφού με τις έξι αρχές της υπογραμμίζει:
1.       Την επίτευξη δυνατότητας για προσπέλαση και κατανόηση της σημασίας του τόπου,
2.      Την επίτευξη μιας βιώσιμης σχέσης μεταξύ των εν δυνάμει αντιτιθέμενων αξιών του τουρισμού και της πολιτιστικής κληρονομιάς,
3.      Τη διασφάλιση μιας εποικοδομητικής εμπειρίας για τον επισκέπτη,
4.      Την εμπλοκή της κοινότητας που φιλοξενεί (στις διαδικασίες της διατήρησης των πολιτιστικών αγαθών του τόπου της και της τουριστικής πρακτικής σ'αυτόν),
5.      Τα οφέλη για την κοινότητα που φιλοξενεί και τέλος
6.      Τη χρήση των μέσων προβολής για την ανάδειξη της κληρονομιάς.
Ένας ακόμα στόχος της είναι να εξισορροπήσει τις αντικρουόμενες προθέσεις ή τις αντιπαραθέσεις των παραγόντων του τουρισμού και των συντελεστών της προστασίας της κληρονομιάς. Εκφράζει, εντέλει, μια πρόθεση διαχείρισης καλής πρακτικήςκαι επιχειρεί να υπαγορεύσει στους τουριστικούς παράγοντες και τους επισκέπτες έναν «κώδικα συμπεριφοράς»απέναντι στην πολιτιστική κληρονομιά ενός τόπου που προσελκύει το τουριστικό ενδιαφέρον.
Εάν θελήσουμε να διερευνήσουμε το πώς οι αρχές αυτές εφαρμόζονται στο νησί μας, στο οποίο τα ήθη και έθιμα, οι λαϊκές τέχνες, οι παραδόσεις, τα μοναδικά έργα τέχνης, τα παραδοσιακά στοιχεία τοπικής αρχιτεκτονικής, η λαϊκή μουσική, αποτελούν κομμάτια ενός σπουδαίου πολιτισμικού μωσαϊκού και κατ’ επέκταση αποτελούν σπουδαία πηγή τουρισμού, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει πραγματικά μεγάλο πρόβλημα.
Το ένα πρόβλημα αφορά στην έλλειψη υποδομών.
            Ένα παράδειγμα:Στην τοπική εφημερίδα ΕΡΜΗΣ, στο φύλλο της  25ης-5-2010, ο τότε Υφυπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Ναυτιλίας, Μάρκος Μπόλαρης, που επισκέφτηκε το νησί μας, με αφορμή τον επίσημο εορτασμό της Ένωσης των Επτανήσων με την Ελλάδα, βλέποντας το κρουαζιερόπλοιο που έφευγε, ένα χρονίζων πρόβλημα για το νησί, είπε:
          «Η υπόθεση του τουρισμού είναι και πρέπει να είναι αιχμή για την ελληνική οικονομία και η πρόκληση για τον ελληνικό τουρισμό, είναι η πρόκληση της ποιότητας που σέβεται τον τόπο, την ιδιαιτερότητα, την γεωμορφολογία του και δεν αλλοιώνει αυτό που διατηρήθηκε ανά τους αιώνες. Αν μπούμε σε αυτή τη λογική, μπορούμε να ελπίζουμε πως θα έχουμε την καλύτερη δυνατή ποιότητα του τουρισμού στον κόσμο! Η Ελλάδα με τα πανέμορφα νησιά αποτελεί μια πρόκληση. Για την πρόκληση αυτή όμως θα πρέπει να έχουμε και τις υποδομές.Πρέπει να υπάρχει ένα δίκτυο μαρίνας στο Αιγαίο και στο Ιόνιο, προκειμένου να προσελκύσουμε το θαλάσσιο τουρισμό, που είναι ακριβός τουρισμός για να στηριχθεί η οικονομία. Παράλληλα θα πρέπει να υπάρξουν υποδομές προσέλκυσης και ελλιμενισμού των κρουαζιεροπλοίων.Η πρόκληση για τον ελλιμενισμό αυτό στη Ζάκυνθο είναι γνωστή, την ξέρω από χρόνια, μέσα από τις ατελέσφορες προσπάθειες που υπήρχαν, αλλά και τις εκκρεμότητες τις σημερινές …Στο τέλος αδικούνταν και οι τουρίστες που βρίσκονταν πάνω στο πλοίο, αλλά και η τοπική οικονομία του νησιού. Η κατασκευή προβλήτας είναι μια πρόκληση στην οποία πρέπει να απαντήσουμε μέσα σ’ αυτή τη δύσκολη εποχή». 

            Έτος 2014, Κυρίες και Κύριοι:  η προβλήτα της Ζακύνθου είναι  ένα θέμα που πονάει, καθώς βρίσκεται ακόμα στα χαρτιά και εμείς βλέπουμε τα κρουαζιερόπλοια να μας χαιρετούν από  μακριά.

            Το άλλο πρόβλημα αφορά στο είδος του τουρισμού που καλλιεργείται τα τελευταία χρόνια. Γιατί αν τα νούμερα ανθούν στις αεροπορικές εταιρείες και στις κλίνες των ξενοδοχείων, δεν συμβαίνει το ίδιο και στα Μουσεία μας.



Και ας πάρουμε την περίπτωση του Μουσείου Σολωμού (θέμα της σημερινής μας εισήγησης), η κίνηση των επισκεπτών του οποίου τα τελευταία πέντε χρόνια διαμορφώνεται ως εξής:
·        Κατά το έτος 2009 επισκέφθηκαν το Μουσείο 7.304 επισκέπτες πλήρους εισιτηρίου (4€) και 6.180 επισκέπτες μειωμένου εισιτηρίου (2€).
·        Κατά το έτος  2010, 4.991 επισκέπτες πλήρους εισιτηρίου και 4.569 επισκέπτες μειωμένου εισιτηρίου.
·        Κατά το έτος  2011, 4.393 επισκέπτες αντιστοίχως ισόποσοι.
·        Κατά το έτος 2012, 3.235 επισκέπτες πλήρους εισιτηρίου και 3.137 επισκέπτες μειωμένου εισιτηρίου.
·        Κατά το έτος 2013 επισκέφθηκαν το Μουσείο 3.309 επισκέπτες πλήρους εισιτηρίου και 2.907 επισκέπτες μειωμένου εισιτηρίου.

Επίσης το Μουσείο επισκέφτηκαν και πολλά σχολεία, σε ομαδική επίσκεψη, χωρίς αντίτιμο εισόδου, καθώς από την ίδρυση του Μουσείου, η είσοδος των μαθητών στους χώρους του είναι ελεύθερη.

            Αντιλαμβανόμαστε, Κυρίες και Κύριοι, ότι το πρόβλημα που ανακύπτει είναι σύνθετο.
Όταν λοιπόν μιλάμε για «το είδος του Πoλιτιστικού Τουρισμού που παράγουμε σήμερα», είναι αυτονόητο, ότι πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψη μας πολλές πραγματικότητες:
·        από το γεωγραφικό χώρο στον οποίο ζούμε,
·        τα κοινωνικά σχήματα που μας δεσμεύουν και κατευθύνουν τη ζωή μας,
·        τις πολιτικές αποφάσεις που υλοποιούνται ή μένουν στο συρτάρι,
·        μέχρι τις ηθικές επιταγές, στις οποίες συνειδητά ή ασυνείδητα συμμορφωνόμαστε,
·        και τις φιλοσοφικές,
·        ακόμα και τις θρησκευτικές μας πεποιθήσεις.

Ο λεγόμενος «Επτανησιακός Πολιτισμός», άλλωστε, που αναπτύσσεται στα Ιόνια Νησιά, δημιούργημα εντάσεων, συγκρούσεων και διαφόρων εκφράσεων (στη Ζωγραφική, στη Μουσική, στην Αρχιτεκτονική, στην Ποίηση, στη Λογοτεχνία), συμπυκνώνει όλα εκείνα τα άυλα και υλικά στοιχεία, και συμπορεύεται τελικά με την ίδιατη μακρά διάρκεια, αφού μέσα από διαδοχικές κοινωνίες, εξακολουθεί να επιβιώνει, και δεν επιτρέπει παρά μόνον ελάχιστες και σταδιακές παρεκκλίσεις από την πορεία του.
Αυτό θα έμοιαζε μοιρολατρικό και θα ερχόταν σε αντίθεση με την συνέχεια, έκφραση της οποίας αποτελεί και η σημερινή Ημερίδα, που πραγματοποιείται με πρωτοβουλία του ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του νησιού μας.
Η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού δεν μπορεί να γίνει απλώς με πρωτοβουλία κάποιων τουριστικών επιχειρηματιών που σχεδιάζουν μεμονωμένες δραστηριότητες.

·              Απαιτεί τη συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα σε τοπική βάση.
·              Απαιτεί έναν οργανωμένο σχεδιασμό από την κοινότητα με ενεργοποίηση όλων των τοπικών παραγόντων.

Ο σχεδιασμός αυτός, όμως, μπορεί και πρέπει να ενισχυθεί κεντρικά με κύριους φορείς τον ΕΟΤ και το Υπουργείο Πολιτισμού, ιδιαίτερα στην παραγωγή πολιτιστικών τουριστικών προϊόντων.
Γι’ αυτό υποστηρίζουμε ότι απαραίτητες προϋποθέσεις ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού είναι :

            1) Η προώθηση της δικτύωσης τόπων, εκδηλώσεων, φορέων και προσώπων που ασχολούνται με τον πολιτιστικό τουρισμό.
            Το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων συμμετέχει, από το 2008, στην Πανελληνία εκστρατεία «Περιβάλλον και Πολιτισμός».
            Κάθε χρόνο επιλέγεται από το Υπουργείο Πολιτισμού ένα στοιχείο της φύσης: το νερό, η γη, η φωτιά ή ο αέρας.
            Το Μουσείο που συμμετέχει στην δράση, επιλέγει κάποια εκθέματα από το μουσειακό του υλικό, που σχετίζονται με το φυσικό αυτό στοιχείο. Στη διαφάνεια βλέπουμε τη συμμετοχή του Μουσείου τη διετία που δουλέψαμε με το στοιχείο του νερού, κατά την οποία τη μία χρονιά επιλέχθηκαν τα χειρόγραφα του Εθνικού Ποιητή που είχαν αναφορά σε λίμνη και ποτάμι, ενώ την επόμενη χρονιά τα δύο ακρόπρωρα που έλαβαν μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571).
            Εκατοντάδες παιδιά συμμετείχαν στο πρόγραμμα από τα σχολεία του νησιού μας, αλλά και από σχολεία, που είχαν έρθει για την ετήσια εκπαιδευτική τους εκδρομή, καθώς είχαν ενημερωθεί από την επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, στην οποία είχε αναρτηθεί η συμμετοχή μας. Στη διαφάνεια η αφίσα της εκδήλωσης στην οποία το όνομα του Μουσείου Σολωμού βρίσκεται ανάμεσα στα ονόματα των υπόλοιπων Μουσείων της πατρίδας μας.

            2) Η διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας, με την προβολή μέσα στα τουριστικά πακέτα του ετήσιου προγράμματος φορέων, όπως το Μουσείο Σολωμού, το οποίο κάθε χρόνο συμμετέχει στο επίσημο πρόγραμμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) και γιορτάζει τη Διεθνή Ημέρα των Μουσείων, την 18η Μαΐου, με εκδηλώσεις που προβάλλουν πρόσωπα, μνημεία και σημαντικές επετείους, ενεργοποιώντας κάθε φορά εικαστικούς δημιουργούς, ποιητές, λογοτέχνες, καλλιτεχνικά σχήματα και μεγάλο αριθμό από τη μαθητική κοινότητα όλων των βαθμίδων του νησιού μας. 
            Ας μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι σ’ έναν ομοιογενή κόσμο  δεν θα υπήρχαν κίνητρα για ταξίδια!!!


            Στη διαφάνεια τα παιδιά μέσα στο Μουσείο κατά τη συμμετοχή μας στον εορτασμό της 18ηςΜαΐου που το 2010 είχε σαν θέμα: «Μουσεία για την κοινωνική αρμονία».

            Το Μουσείο Σολωμού συμμετέχει επίσης τα τελευταία χρόνια στις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς,  Για τη διετία 2009-2011 είχε θέμα «Η Μαγεία στο χώρο και το χρόνο».
            Το 2009 το Μουσείο συμμετείχε στο εορτασμό με ομότιτλη Ημερίδα, που πραγματοποίησε στο παλιό κτήριο του ΤΕΙ επί της πλατείας Κάλβου, ενώ το 2010 με διάλεξη στο Πνευματικό Κέντρο, με ομιλητή το φιλόλογο κ. Διονύση Σέρρα και θέμα: «HMαγεία και η παρουσία της στο έργο του Διονύση Ρώμα».

            3) Η διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων-δρωμένων που παίρνουν το χαρακτήρα πολιτιστικών θεσμών, όπως η αναβίωση του δρώμενου της Γκιόστρας.
            Το Μουσείο Σολωμού αξιολογώντας την αξία του συγκεκριμένου δρωμένου, συνδιοργάνωσε μαζί με την αστική μη κερδοσκοπική Εταιρεία GiostradiZante, που είναι υπεύθυνη τα τελευταία χρόνια για την αναβίωσή του, Ημερίδα, με θέμα «Η Γκιόστρα στη Ζάκυνθο», στις 25 Απριλίου 2010 καθώς επίσης και διαγωνισμό ζωγραφικής στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.



            Εδώ βλέπουμε μερικά από τα έργα των παιδιών που συμμετείχαν στο διαγωνισμό ζωγραφικής που οργάνωσε το Μουσείο για το ιππικό δρώμενο της Γκιόστρας.

            Οι υπεύθυνοι για τον Τουρισμό στο νησί μας με σχετικά μικρό κόστος, θα μπορούσαν να προβάλλουν αυτές τις δράσεις και να ελκύσουν και άλλους τουρίστες, πιο «ποιοτικούς», που θέλουν να ξέρουν πού θ’ αποφασίσουν ν’ αφιερώσουν κάποιον χρόνο, και τι επιλογές έχουν για να τον γεμίσουν.
            Σήμερα, μια βολτούλα στον κεντρικό δρόμο της διαδικτυακής γειτονιάς της Ζακύνθου θυμίζει μια γειτονιά γεμάτη με ταμπέλες, «ενοικιαζόμενα» και «roomstolet». Η πρώτη σελίδα στην αναζήτηση στο Google, φέρνει δέκα sitesφορτωμένα με ξενοδοχεία και βίλες.
Εντυπωσιακή πράγματι η πληθώρα των καταλυμάτων, αλλά η Ζάκυνθος είναι μόνο αυτό; Δεν υπάρχει πουθενά κάτι που να μας ταυτοποιεί και που κυρίως μπορεί να ενδιαφέρει τον ψαγμένο επισκέπτη του νησιού μας, τον τουρίστα που αναζητά κάτι περισσότερο από το Ναυάγιο;
            Μήπως μ’ άλλα λόγια πρέπει ν’ αναζητήσουμε ένα νέο ύφος, στην αναζήτηση του επισκέπτη του νησιού μας, έτσι ώστε στις μηχανές αναζήτησης να δείξουμε ένα νέο πρόσωπο;
Και μήπως το πλάνο δράσης μας για προσέλκυση πολιτιστικού τουρισμού δεν πρέπει πλέον ν’ αναλώνεται στο να τρέχουμε στις διάφορες τουριστικές εκθέσεις, παρακαλώντας για μαζικό τουρισμό;

            Η Ζάκυνθος, Κυρίες και Κύριοι, με την πολυμορφία των στοιχείων ιστορικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος που παρουσιάζει, μπορεί να δώσει το έναυσμα για προγράμματα ερμηνείας, διατήρησης και υγιούς τουριστικής ανάπτυξης, στην οποία και η αποτίμηση της αξίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και η αντικειμενική συγκριτική εκτίμηση της σημασίας της, θα πρέπει να αποτελεί πρωταρχική ενέργεια.
            Πρόσφατη άλλωστε μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών με τίτλο «Η πολιτιστική κληρονομιά ως παράγων ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας»,που πραγματοποίησε το Γραφείο Οικονομικών Υποθέσεων της Ακαδημίας, απέδειξε ότι η ανάπτυξη του Πολιτιστικού Τουρισμού μπορεί να τροφοδοτήσει μακροχρόνια την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, δημιουργώντας νέες προοπτικές απασχόλησης και άμβλυνσης της εποχικότητας της εργασίας στον τουρισμό, ενισχύοντας κατ'επέκταση το εισόδημα και την περιφερειακή συνοχή της χώρας.
Στα συμπεράσματα της μελέτης αυτής, που  διήρκεσε ένα έτος, υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά ότι, η αντιμετώπιση επερχόμενων δυσκολιών στον τουριστικό τομέα είναι δεδομένη, γι’ αυτό ο πολιτιστικός τουρισμός πρέπει να αναδειχθεί ως βασική μορφή εναλλακτικού τουρισμού και σε πυλώνα στήριξης της ελληνικής τουριστικής οικονομίας.
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι ο Πολιτισμός χρειάζεται τον Τουρισμό και το αντίστροφο, γιατί ο πρώτος χρειάζεται χρηματοδότηση των συχνά ελλειμματικών και οικονομικά ατελέσφορων προϊόντων του, ενώ ο δεύτερος έχει ανάγκη την ποιότητα και τους ανοικτούς ορίζοντες που του εξασφαλίζουν οι πολιτιστικές δράσεις. Για να επιτευχθεί η συνεργασία αυτή, οι δύο τομείς θα πρέπει να ορίζουν από κοινού τους σκοπούς τους και να ελαττώνουν τα σημεία τριβής.
Και είναι πρόκληση για κάθε τοπική κοινωνία η επίτευξη του στόχου αυτού με την ανάληψη δράσεων, όπως η σημερινή, που όχι μόνο κεντρίζουν την κεντρική εξουσία ν’ αναλάβει τις ευθύνες της, αλλά και αφυπνίζουν τους μετέχοντες στα τουριστικά δρώμενα του τόπου ν’ αναλογιστούν ότι η εποχή των παχιών αγελάδων είναι προσωρινή και πρέπει να εστιάσουν σε νέες, πιο ποιοτικές μορφές του τουριστικού προϊόντος.

Σας ευχαριστώ.

Γιώργου Λέκκα: ΜΙΚΡΑ ΕΡΩΤΙΚΑ (ποίηση)

$
0
0

Ι

Ἀγαπημένη, ἀπὸ συμπόνια
ξημερώθηκα μὲ τὸ φεγγάρι
ποὺ σιωπηλὸ ξαγρυπνοῦσε
πάνω ἀπ’ τὴ στέγη σου
γιὰ νὰ σὲ προσέχει
καὶ στὰ ὄνειρά σου.

[27/4/13]


ΙΙ

Τρελὸς γιὰ σένα, ἀγάπη,
γιατὶ θά ‘χα ἀπὸ χρόνια τρελαθεῖ
χωρὶς ἐσένα, ἀγάπη.

[14/8/13]


ΙΙΙ

Ἀγαπημένη,
μονάχα ἔφηβος
ποὺ θὰ σ’ ἀγαποῦσε
καὶ στὰ βαθιὰ γεράματά σου
θὰ μποροῦσε
καὶ νὰ νιώσει
πόσο σ’ ἀγαπῶ.

[8/2/14]


ΙV

Ὁ ἀέρας, τὸ φῶς, τὸ νερό.
Ἡ θάλασσα, ἡ γῆ, ἡ βροχή.
Ἡ ἀγαπημένη, ὁ οὐρανός, ἡ σιωπὴ
κι ὁ Θεός μου.

[8/3/14]


V

Ἀγαπημένε,
στρογυλλεύει τὸ φεγγάρι
κάθε ὥρα ποὺ περνάει,
τὸ ἴδιο θέλει κι ἡ καρδιά μου
κάθε ὥρα ποὺ περνάει
πιὸ πολὺ νὰ σ’ ἀγαπᾶ.

[15/12/13]


VI

Ἀγάπη μου,
ὅλα τὰ ἔργα σου ἐκρήγνυνται
ὰπ’ τὴν ἐπιθυμία τους
νὰ σὲ δοξάσουν.

[26/11/13]


VII

Ἀγαπημένε,
ποῦ νὰ μοῦ φτάσει μιὰ καρδιὰ
γιὰ ν’ ἀγκαλιάσω ὅλα τὰ ἔργα σου
καὶ νὰ στ’ ἀντιπροσφέρω.

[15/12/13]


[Ὁ π. Γεώργιος Α. Λέκκας εἶναι ἄμισθος πρωτοπρεσβύτερος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καὶ Ἁλμυροῦ.]

Η «αλήθεια» για το 1821

$
0
0
Γράφει η ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ 

Τα τελευταία χρόνια όλο και κάποιος «ευαίσθητος» ιστορικά αναλαμβάνει να μας ενημερώσει για τα λάθη, που ως Έλληνες κάνουμε, για «μύθους» στους οποίους πιστεύουμε, «προγονοπληξίες» και άλλα συναφή, και με πολύ ενδιαφέρον, για να μα μη ζούμε στον «κόσμο» μας, επιχειρούν να μας μάθουν το σωστό με λοβοτομή. Και όλοι λένε το ίδιο: «Δεν μας είπαν …», «Δεν μας δίδαξαν…», «Δεν ξέρετε …» ή και το ακόμη χειρότερο «Μας κρύβουν… ότι ετούτος ήταν έτσι, εκείνος ήταν αλλιώς». Βεβαίως υπάρχουν και εκείνες οι φωνές οι οποίες προσπαθούν να αποκαταστήσουν τις διαστρεβλωμένες αλήθειες ή τις γενικεύσεις, ο καθένας από το χώρο που γνωρίζει καλύτερα. Έτσι, ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας δημοσίευσε απάντηση της Ελλαδικής Εκκλησίας, όσον αφορά στον κλήρο και τη στάση του στον Αγώνα του 1821, από τις στήλες αυτού του περιοδικού.

Εγώ δεν είμαι ούτε ιστορικός ούτε ιερωμένος, αλλά ως φιλόλογος εδίδαξα ιστορία στο σχολείο και από το σχολικό βιβλίο αντλώ τα αποσπάσματα, με τα οποία θα δώσω απάντηση σε όλους αυτούς που χαίρονται να απομυθοποιήσουν πρόσωπα και πράγματα, κομίζοντας γλαύκα στην Αθήνα με τις πληροφορίες που φέρνουν. Και χρησιμοποιώ το σχολικό βιβλίο, διότι εφόσον η παιδεία μας, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, είναι υποχρεωτική, όλοι οι Νεοέλληνες, τους οποίους αναλαμβάνουν οι αυτοχριζόμενοι διαφωτιστές τους να τους ενημερώσουν, έχουν διδαχτεί.

Από το βιβλίο των Β. Σκουλάτου – Ν. Δημακόπουλου – Σ. Κόνδη, Ιστορία νεότερη και σύγχρονη, τεύχος β΄,  Γ΄ Λυκείου,Ο.Ε.Δ.Β. 1986, επιλέγω τα ακόλουθα:

1. «Οι Φιλικοί είχαν προσδιορίσει ως ημερομηνία έναρξης την 25 Μαρτίου 1821. Τα γεγονότα εξελίχτηκαν διαφορετικά. Περί τα μέσα του Μαρτίου σημειώθηκαν σποραδικά επεισόδια εναντίον των Τούρκων. ...Συλλογικές επαναστατικές πράξεις: στα Καλάβρυτα 21 Μαρτίου, στη Μάνη 22, στην Καλαμάτα 23, στην Πάτρα 24/25 ...». (σελίδα 14). Τελικώς επελέγη η 25ηΜαρτίου λόγω της εορτής του Ευαγγελισμού για να συμπέσει ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου με τον Ευαγγελισμό της Πατρίδας. 

Καταρρίπτεται λοιπόν ο μύθος ότι μας λένε «ψέματα» για την ημέρα της έναρξης.

2. Ο Παλαιών  Πατρών Γερμανός είχε τους ενδοιασμούς του, σχετικώς με την Επανάσταση, φοβούμενος μην πάθουν τα παλιά και εξηγεί λεπτομερώς (Οι δισταγμοί των προκρίτων τις παραμονές της Επανάστασης, σελ. 31). Άλλωστε, όλοι γνωρίζουμε ότι πολλοί Ιερωμένοι και Πρόκριτοι, επειδή ήταν ο πρώτος στόχος των Τούρκων σε περίπτωση ανταρσίας των υποδούλων Ελλήνων, ήταν κρυφά μέλη της Φιλικής Εταιρείας. («Δοκιμασίες Προκρίτων και Αρχιερέων στις φυλακές της Τριπολιτσάς», στο  σχολικό βιβλίο σελ. 15, από το βιβλίο του Ιω. Ζαφειρόπουλου, Οι Αρχιερείς κι οι Προύχοντες,σ. 231-234).

Καταρρίπτεται και ο δεύτερος ότι ο Π. Π. Γερμανός ήταν αντίθετος και μας το κρύβουν.

3. Οι βιαιοπραγίες εναντίον των Τούρκων στην Τριπολιτσά (σελ. 17), αλλά και τα ανάλογα των  Ελλήνων από τους Τούρκους (σελ. 15-16). 30.000 έσφαξαν οι Τούρκοι στη Χίο. Βλέπε: Οι σφαγές της Χίου, Ανδρέα Μάμουκα, Διήγησις ενός Γραικού, σελ. σχολικού βιβλίου σελ. 18 και Η περιγραφή των σφαγών από έναν Τούρκο, Βαχίτ πασά. Απομνημονεύματα πολιτικά, σχολικό βιβλίο, σελ. 19.

Καταρρίπτεται και ο μύθος της ελληνικής συμπεριφοράς.

4. Ότι ο Αγώνας άρχισε από τους πλούσιους Εμπόρους και  καραβονοικοκυραίους του εξωτερικού είναι γνωστό και όχι από του αγράμματους και ταλαιπωρημένους υπόδουλους. Οι Φιλικοί και οι άλλοι Διαφωτιστές έφερναν τις ιδέες της Ευρώπης και τις κήρυτταν. Στρατολογούσαν μέλη. Άλλωστε, είναι γνωστό επίσης ότι όλες οι επαναστάσεις, και η Γαλλική που προηγήθηκε και η Ρωσική που ακολούθησε, έγιναν από τους αστούς. Ο λαός πάντα ακολουθεί.  Και δυστυχώς ακολουθεί και αιματηρός εμφύλιος μετά.

Κανείς δεν είπε ποτέ πως ο απλός λαός σήκωσε τα όπλα μόνος του, χωρίς να τον καθοδηγήσει κανείς (Φωτάκου Απομνημονεύματα, σελ. 80-81, σχολικό βιβλίο, σελ. 24).

5. Στα έσοδα του επαναστατημένου Έθνους ήταν τα «Πολεμικά λάφυρα και οι λείες πολέμου» και «όπως είναι φυσικό σε περιόδους επαναστάσεων, γινόταν περισσότερη διαρπαγή … (Τα Οικονομικά του Αγώνα,σελ. σχολικού βιβλίου 23), διότι αυτή ήταν η αμοιβή των αγωνιστών που είχαν αφήσει τις εργασίες τους  για να πάρουν μέρος στον Αγώνα.

Γνωρίζαμε λοιπόν και για  τις «λείες».

6. Οι «Κλέφτες» ήταν κλέφτες. Έκλεβαν από τους Τούρκους και όχι μόνο, κι έπειτα έβγαιναν στο βουνό. Εκεί επάνω ετοιμαζόταν η «παρακαταθήκη του εθνισμού και η ζύμη. Τέτοια ήταν και η γενιά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη» (Α. Βακαλόπουλου, Πηγές, σελ. 621-622, στο σχολικό βιβλίο σελ. 10). Ο πατέρας του Θεόδωρου, Κωνσταντής Κολοκοτρώνης, πήρε μέρος στην ένοπλη εξέγερση η οποία υποκινήθηκε από την Αικατερίνη Β'της Ρωσίας το 1770 και σκοτώθηκε μαζί με δύο αδελφούς και τον φημισμένο Παναγιώταρο στον πύργο της Καστάνιτσας από τους Τούρκους. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης προσχώρησε στα σώματα των κλεφτών της Πελοποννήσου και στα 15 του έγινε καπετάνιος. Είχε πείρα και στη θάλασσα ως κουρσάρος και το 1805 πήρε μέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του ρωσικού στόλου κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο. Τον Ιανουάριο του 1806 βγήκε διάταγμα δίωξής του, οπότε κατέφυγε στα Κύθηρα και από εκεί στη Ζάκυνθο και το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Σχετικά με τα όσα «επέτρεψε» να γίνουν στην Τριπολιτσά, ας αναφέρουμε την ακόλουθη ρήση του:

 «Όταν έμβηκα εις την Τριπολιτσά, με έδειξαν τον Πλάτανο εις το παζάρι όπου εκρέμαγαν τους Έλληνας. Αναστέναξα και είπα: ‘‘Άιντε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθηκαν εκεί’’ και διέταξα και το έκοψαν», όχι μόνο το πλατάνι. Και βεβαίως δεν θα κατηγορήσουμε τον Κολοκοτρώνη για τίποτα, διότι αν μη αυτός ο Έλληνας δεν θα είχαμε τόπο να πατήσουμε εμείς σήμερα, όπως είπε ο Τερτσέτης στη μεγάλη δίκη.

Τα βιβλία, από τον καιρό που ήμουν μαθήτρια, αλλά και αργότερα που ήμουν καθηγήτρια μιλούσαν για όλα αυτά, των τελευταίων χρόνων με παραπομπές στις Πηγές ακόμα και τις αντίθετες, ελληνικές και ξένες.


Λοιπόν, τα βιβλία μας μάς λένε την αλήθεια. Υποχρέωσή μας είναι να τα διαβάζουμε και να ξέρουμε πως ετεροχρονισμένα σχόλια δεν επιτρέπονται. Κάθε πρόσωπο κρίνεται στο πλαίσιο της εποχής του, των ηθών και εθίμων, πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών που επικρατούν. Αλλιώς αδικούμε και τα πρόσωπα και τον εαυτό μας. 

Αρχιμ. Ευτυχίου Σαρμάνη: ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΙΣ ΚΑΝΟΝΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΣΥΝΤΕΘΕΝΤΩΝ ΥΠΟ ΠΑΧΩΜΙΟΥ ΡΟΥΣΑΝΟΥ

$
0
0
[Περιοδικό ΘεολογίαΞΣΤ΄ (1995) 275-329]


π. Παναγιώτη Καποδίστρια: ΚαιΝΟΤΑΦΙΟ (ποιητικό)

$
0
0

κτερίσματα για την Μαρί Γκούσκου


Να ντυθούμε μ’  έν’  αστέρι
και να στήσουμε καρτέρι
κι όποιος θέλει αν του βαστάει
ας αρχίσει να λαλάει.



Τι Σιδών
τι σινδών
για την ίδια περιπέτεια μιλάμε.



Ηπατρίδα
τα φανάρια της
και το αύριο
τώρα πια συμβάν είναι μακάβριο.



Λόγω του Λόγου ολόξενη
και απειροπόλεμη πού πας;



Τα μανουσάκια
είχαν την εγκαρτέρηση των φευγάτων
όσων πιστέψαν άξαφνα πως έγιναν απόστολοι
κηρύσσοντας μετάνοια πόρτα πόρτα.



Άνοιξέ μου Άνοιξη
και κλείσε πίσω.



Μια λουρίδα σκουριάς
από σε στην καρδιά μας
η Αγάπη-

Μόνη ανάγκη
να μπορούμε να τραγουδάμε. 



Όλα 
για τη μεταθεολογία των προσευχών 
τον πατριωτισμό του σώματος
τη μεταϊστορία δακρύων στοιχειωμένων
τις μακρές περιπλανήσεις δωματίου.



Την παραμυθία των παραμυθιών
μη λησμονάτε.



Τόπολύαθλο πρόσωπο του Ιώβ
οι ανέπαφοι ασπασμοίτων φίλων
δέν αντέχονται-

γρήγορα στόΔέντρο σου ανεβαίνεις
καίαναδασώνεσαι.



Ηξενιτιά της θάλασσας σαν της φυγής καλάθι
το μέγα σου το πέταγμα κανείς δεν θα το μάθει.


[Γράφτηκε στο Μπανάτο της Ζακύνθου, σε τρεις φάσεις: 1982, 1992 και 2003. 
Πρωτοδημοσιεύτηκε στην ποιητική συλλογή "Mater Dolorosa", το 2005 και οριστικά στη συγκεντρωτική έκδοση "Καμένες πεταλούδες", το 2010.]




π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΚΙ ΟΜΩΣ, Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙ

$
0
0
Στὸν Π.Β. Πάσχο, εὐχετήριο γιὰ τὰ εἰσόδια τῆς Σαρακοστῆς

«Συνάλγησον Παράδεισε, τῷ κτήτορι πτωχεύσαντι, καὶ τῷ ἤχῳ σου τῶν φύλλων, ἱκέτευσον τὸν Πλάστην, μὴ κλείσῃ σε».

Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς σήμερα καὶ«ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ἀπὸ τοῦ Παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐξορίας τοῦ Πρωτοπλάστου Ἀδάμ».Γιατὶ ζυγώσαμε πιὰ τὸ σκαλοπάτι ποὺ μᾶς φέρνει στὴ θύρα τῆς Σαρακοστῆς καὶ μᾶς ἐπιτρέπει νὰ προσέξουμε καλύτερα τὰ πράγματα, πς ἐξελίχτηκαν τότε, στὸν Κῆπο τῆς Ἐδέμ, ἀλλὰ καὶ τὶς συνέπειες νὰ ἐξετάσουμε  ἀπὸ ἐκείνη τὴν ἐξορία τοῦ Πρωτοπάτορος ὅλων μας.
Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο ποὺ δημιούργησε,  ὑπῆρξε παραδειγματικὴ  κι ἀναμφισβήτητη. Κάτι ποὺ μὲ σαφήνεια διατυπώνει ὁ βιβλικὸς συγγραφέας.«Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν ᾿Εδὲμ κατὰ ἀνατολὰς καὶ ἔθετο ἐκεῖ τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε.  καὶ ἐξανέτειλεν ὁ Θεὸς ἔτι ἐκ τῆς γῆς πᾶν ξύλον ὡραῖον εἰς ὅρασιν καὶ καλὸν εἰς βρῶσιν καὶ τὸ ξύλον τῆς ζωῆς ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου καὶ τὸ ξύλον τοῦ εἰδέναι γνωστὸν καλοῦ καὶ πονηροῦ» (Γεν. 2, 8-9).  
Αὐτὸς Παράδεισος ὅμως χάθηκε ἀπὸ ἐγωϊσμό, ἀνυπακοή, αὐθάδεια καὶ ἀπουσία ἐμπιστοσύνης σὲ Ἐκεῖνον ποὺ τὰ πάντα διέθεσε  στὸ πλάσμα Του, ἀφοῦ «πάντα δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν ὅ γέγονεν»(Ἰω. 1, 3). Ὅμως... «Τῆς ἐντολῆς σου Κύριε, παρήκουσα ὁ ἄθλιος, καὶ γυμνωθεὶς τῆς σῆς δόξης, αἰσχύνης πέπλησμαι». Κι ἔτσι, «στολὴν θεοΰφαντον ἀπεξεδύθημεν... συμβουλίᾳ ἐχθροῦ».
Ὡστόσο, μέσα στὸν ζόφο καὶ τὸ ὅλο κλίμα τοῦ ἀπελπισμοῦ ποὺ προκάλεσε ἡ ἐξορία τοῦ Ἀδάμ ἀπὸ τὸν Παράδεισο, μιὰ χαμηλὴ φλόγα ἀρχίζει νὰ φαίνεται στὸ βάθος, ὡς ἀνάσχεση τοῦ κάθε ἐνδεχομένου ἀπογοήτευσης καὶ ἀπόγνωσης. Κι αὐτὸ καθημερινὰ μᾶς χαρίζεται, ὡς προϋπόθεση γιὰ μιὰ ἐπιστροφὴ στὴν εὐλογία καὶ εἰρήνη τοῦ Παραδείσου. Γιατὶ αὐτὸ ἐπιζητεῖ ὁ κάθένας μας καὶ προσπαθεῖ νὰ προσεγγίσει. «Ἐλέησον, οἴκτειρον, Παντοκράτορ ὁ Θεός, τῶν σῶν χειρῶν τὸ ποίημα»,εἶναι ὁ κέσιος λόγος μας, ποὺ ἀπευθύνεται στς «σοφίας τὸν ὁδηγόν, τῆς φρονήσεως τὸν χορηγόν, τῶν ἀφρόνων παιδευτήν», ὥστε νὰ «στηρίξει καὶ συνετίσει τὴν καρδίαν μας».
Εἶναι γνωστό, πὼς εἴμαστε ποίημα καὶ μάλιστα «κατ᾿ εἰκόνα καὶ καθ᾿ μοίωσιν Θεοῦ» ( Γεν. 1, 26). Κι αὐτὸ μᾶς διδάσκει πολλά, ἀφοῦ γνωρίζουμε πὼς τὸ θέλημά Του εἶναι: «Τὸ ἐμὸν πλάσμα οὐ θέλω ἀπολέσθαι, ἀλλὰ βούλομαι τοῦτο σῴζεσθαι, καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν, ὅτι τὸν ἐρχόμενον πρός με, οὐ μὴ ἐκβάλω ἔξω».
Ἔτσι χαρίζει στὸν ἄνθρωπο πολλὲς δυνατότητες ἐπαναπροσέγγισης τοῦ Παραδείσου, μιὰ ἀπό τὶς ὁποῖες εἶναι καὶ ἡ ξῆς, πού, δυστυχῶς, λίγοι συνειδητοποιοῦν, ἴσως γιατὶ δὲν ἔχουν προσέξει, ἤ πάλι ἐπειδὴ δὲν τὴν θεωροῦν ἀναγκαία. Κι ἐδῶ μιλᾶμε γιὰ τὴν βίωση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή  τοῦ καθενός μας, παρουσία ποὺ συντελεῖται μέσα στὸ παραδείσιο περιβάλλον τοῦ κάθε ναοῦ, μάλιστα σὲ ὥρα βαθειὰ πρωϊνὴ ἤ καὶ ἀπόβραδη, ὅταν χαμηλώνουν τὰ φῶτα καὶ ἁπλώνει τὸ δίχτυ της ἡ ἡσυχία. Κι ἐδῶ ἔρχονται στὸ νοῦ πρωϊνὰ σὲ ναοὺς τῶν πόλεων, ὅπου παρατηρεῖς πολλοὺς ἀνθρώπους νὰ κάθονται παράμερα, πρὶν πᾶνε στὴ δουλειά τους, γιὰ ν᾿ «ἀκουμπήσουν»,  ἔστω καὶ γιὰ λίγο,  στὰ πόδια τοῦ Θεοῦ  καὶ νά ἡρεμήσουν. Γιατὶ τὴν ἔχουν ἀναγκη αὐτὴ τὴν ἡρεμία, τὴ γαλήνη ποὺ ἀκτινοβολεῖ ὁ χῶρος, ὥστε νὰ ὑπομείνουν τὸν φόρτο καὶ τὸν καύσωνα τῆς ἡμέρας ποὺ ἀνοίγεται.
Ὅπως ἐπίσης παράλληλοι καὶ ὄντως παραδείσιοι χῶροι εἶναι καὶ τὰ λιτά, ταπεινὰ ἐκκλησάκια τὰ σπαρμένα στὴν λληνικὴ ὕπαιθρο, ὅπου ἀναπαύεται τὸ εἶναι ὁλάκερο καὶ ἡ ἐκζήτηση τοῦ Παραδείσου γίνεται ὅλο καὶ πιὸ ἔντονη ἀπὸ τὸν κάθε ἐπισκέπτη / προσκυνητή. Τὰ παραδείγματα εἶναι ἀπὸ δύο ἐραστὲς τοῦ Παραδείσου, ποὺ ἔλαβαν, σὲ ταπεινὰ ἐκκλησάκια τῆς πατρίδας τους, τὴν πρόγευση τῆς τρυφῆς τοῦ Παραδείσου.  

«Καὶ ὁ ἁπλοῦς οὗτος στολισμὸς παρεῖχε μεγάλην χάριν, μεμειγμένην μὲ ἄρρητον τρυφερὸν θέλγητρον, εἰς τὸ μικρὸν βραχοφυτευμένον παρεκκλήσιον, ἐμπνέων εἰς τὸν ἐπισκέπτην μεγάλην ἐπιθυμίαν νὰ διασκελίσῃ τὸ κατώφλιον, νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸν πενιχρὸν ναΐσκον, ν᾽ ἀνάψῃ κηρίον, νὰ κάμῃ τὸν σταυρόν του, καὶ ν᾽ ἀσπασθῇ εὐλαβῶς τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσης, τῆς ζωγραφισμένης παρειὰν μὲ παρειὰν μὲ τὸ πρόσωπον τοῦ ὑπερθέου καὶ ὑπερηγαπημένου Βρέφους της,
Καὶ πάλι κίνησα νὰ ᾽ρθῶ, Χριστέ μου, στὴν αὐλή σου,
           νὰ σκύψω στὰ κατώφλια σου τὰ τρισαγαπημένα,
           ὁποὺ μὲ πόθο ἀχόρταγο τὰ λαχταρεῖ ἡ ψυχή μου.»
( Ἀλ. Παπαδιαμάντης)

«Μέσα εἰς να εὐώδη πευκῶνα χωμένον τὸ ἐρημικὸν παρεκκλήσιον, ὑπὸ συστάδα ὑψηλῶν καὶ μονοκόρμων πεύκων, ἦτο ἐκεῖ ὡς μία φωλεὰ εὐλαβείας καὶ κατανύξεως... Εἶχε καὶ αὐλίτσαν ὁ ἐρημικὸς ναῒσκος, μίαν μικρὰν τετράγωνον, εἰς τὰ πεζούλια τῆς ὁποίας γύρω-γύρω τὰ κάτασπρα, ὡς νεωστὶ ἀσβεστωμένα...» ( Ἀλ. Μωραϊτίδης).

Ἄν διάλεξα αὐτὰ τὰ δύο ἀποσπάσματα αὐτὸ ἔγινε γιὰ νὰ μπορέσει, ἄν τὸ ἐπιθυμεῖ ὁ ἀναγνώστης, ν᾿ ἀναζητήσει κι ἄλλα, ὄχι μονάχα στοὺς δύο Ἀλέξανδρους ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλους εὐλαβεῖς συγγραφεῖς ποὺ εὔχονται: «Τῇ ἀφάτῳ σου εὐσπλαγχνίᾳ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, τῆς τρυφῆς τοῦ Παραδείσου ἡμᾶς καταξίωσον». Ἀμήν.
 Κυριακή τῆς Τυρινῆς 2014

π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ Ο ΕΥΛΑΒΗΣ ΕΥΠΡΕΠΙΣΜΟΣ

$
0
0

 (Σχόλιο προσωπικὸ πάνω στὸ ρατόριο τοῦ J. SBach, Τὰ κατὰ Ματθαῖον Πάθη)

Στὴν ἀξ. κυρία Μαρία Κοτοπούλη, ἑόρτιος, ἀναστάσιμος χαιρετισμός

Ἕνα εἶναι βέβαιο: πὼς ὁ μεγάλος Κάντορας, ὁ Ἰωάννης Σεβαστιανὸς Μπάχ, ἔγραψε καὶ μᾶς κληροδότησε ἕνα θεοσεβὲς ἔργο, ποὺ ἀναμφίβολα κατανύσσει καὶ παράλληλα συμμαζεύει ὅλη τὴν εὐλάβεια τῆς ψυχῆς καὶ τὴν ἀναφέρει στὸ Θεό.  Κι αὐτὸ τὸ ργο εἶναι «Τὰ κατὰ Ματθαῖον Πάθη», βασισμένο πάνω στὰ κεφάλαια 26 καὶ 27 τοῦ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγελίου.
Μιλᾶμε γιὰ ἕνα παγκοσμίου φήμης ἔργο τοῦ Κάντορα τῆς Λειψίας, ποὺ πρωτοπαρουσιάστηκε τὴ Μ. Παρασκευὴ τοῦ 1729.
Ἔργο πνοῆς, μεγαλοπρεπείας καὶ ἀμειώτου εὐλαβείας, στολίζει μὲ τὶς θεϊκὲς μελωδίες του, τὶς φορτωμένες πένθος καὶ σιωπή, τὸ αδέσιμον τῶν ἡμερῶν τῆς Μ. Ἑβδομάδος. Κι ἐδῶ θέλω, κατὰ κύριο λόγο,  νὰ σταθῶ, ὥστε νὰ θυμίσω στοὺς ἀναγνῶστες τὸ πόσο συμπαραστέκει ἡ Οὐράνια αὐτὴ Μουσικὴ τοῦ Μπάχ στὰ βιώματα ἐκεῖνα ποὺ στεφανώνουν τὴν ψυχὴ μὲ ὀδύνης καὶ πόνου στέμματα, κάθε καιρό, μὲ κορύφωση τὴ Μεγαλοβδομάδα.  
Γιατὶ ἔτσι εἶναι: αὐτὰ ποὺ συμβαίνουν στὴ Μ. Ἑβδομάδα καὶ μάλιστα τὴ Μ. Παρασκευή, παραμένουν ἀνεξίτηλα στὴν ψυχή,  στὴν ὅποια εὐλαβικὴ ψυχή.  Καὶ τοῦτο, ἐπειδὴ ἡ Μ. Παρασκευὴ εἶναι μιὰ μέρα ποὺ ὑψώνει θριαμβευτικὰ τὴν Χαρμολύπη τὴ Σταυρική, τὴν ὁποία καλούμαστε, οἱ ὅσοι πιστοί,  νὰ τὴν ἐξετάσουμε προσεχτικά, ὥστε στὴν ἄλλη της ὄψη νὰ βροῦμε τὴν Ἀνάσταση. Τὴν Ἀνάσταση ποὺ λαμπρύνει τὴν ὅποια μας κατήφεια καὶ ἀδυναμία.
Ὡστόσο, ὀφείλω νὰ πῶ καὶ τὸ ξῆς, ποὺ ἀσφαλῶς εἶναι διαπιστωμένο: ὄτι ὁ Μπάχ στὸ ἔργο του αὐτὸ κατέθεσε ὅλη του τὴν εὐλάβεια, τὴν ἀπερίγραπτη τρυφερότητα γιὰ τὸ Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ καὶ τὴν τραγικότητα τοῦ συνειδητοῦ ἀνθρώπου ποὺ συνέτεινε μὲ τὴν ἁμαρτωλότητά του καὶ τὴν ὅποια ἀδιαφορία του, νὰ ὁδήγήσει στὸ Σταυρὸ καὶ τὸ θάνατο Ἐκεῖνον, ὁ Ὁποῖος «ἐν δρακὶ πᾶσαν ἔχων τὴν Κτίσιν», καὶ«πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν» [Ἰω  1, 3].
Δὲν εἶμαι ὁ εἰδικὸς ποὺ θὰ ἀναλύσω τὸ μουσικὸ αὐτὸ ἀριστούργημα. Ἀκροατὴς εἶμαι, ὅπως οἱ περισσότεροι, ἀλλὰ καὶ παπᾶς, ὁ ὁποῖος, μέσω τῆς ἄλλης μουσικῆς, τῆς Βυζαντινῆς, βιώνει παρόμοιες καταστάσεις ὅταν γεύεται τὴν βαθύτατη θεολογικὴ προσφορὰ τῶν Ὕμνων, ποὺ, ντυμένοι μὲ ἥχους εὐκατάνυκτους, ἀλλοιώνουν τὴν ψυχή, τῆς χαρίζουν στιγμὲς κορυφαῖες συνάντησης καὶ μυστικοῦ διαλόγου μὲ τὸν Θεό, τῆς προσπορίζουν τὴν Ὄντως εἰρήνη καὶ εὐλάβεια, ποὺ θεραπεύει πολλές καὶ ποικίλες πληγές. Ὅπως γίνεται καὶ μὲ τὴ μουσικὴ τοῦ Ἰωάννη Σεβαστιανοῦ Μπάχ στὸ προκείμενο ἔργο.
Καθὼς βαδίζουμε πρὸς τὴ Μεγαλοβδομάδα κι ἀντικρύζουμε τὶς ἀνθισμένες παπαροῦνες καὶ τὶς ἀνεμῶνες νὰ στολίζουν τὴ φύση, νομίζουμε πὼς μὲ τὸ ἄκουσμα τῆς θείας μουσικῆς τοῦ Μπάχ, π.χ. τῆς εἰσαγωγῆς, ἀφήνουν ὅλο τὸ κάλλος τους νὰ στολίσει τὸ σύμπαν, ποὺ γίνεται νας μεγάλος ἀνθοστόλιστος Ἐπιτάφιος μέσα στὸν ὁποῖο ἀναπάυεται «ὁ Δεσπότης πάντων, (ποὺ) καθορᾶται νεκρός». Ἕνας Ἐπιταφιος ποὺ λιτανεύεται καὶ μὲ τὸ χορωδιακὸ φινάλε τοῦ Μπάχ, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ ἀξεπέραστο καὶ ἀσύγκριτο «Ὤ, γλυκύ μου ἔαρ...»
Εὐλογημένοι λοι αὐτοὶ ποὺ μᾶς χαρίζουν τὴν κατάνυξη καὶ τὴν εὐλογία τῆς ἐπικοινωνίας μας μὲ τὸ Θεό,  ὅπως χαρίζουν στὰ μικρὰ παιδιὰ τὶς μέρες αὐτὲς τὶς στολισμένες πασχαλινές λαμπάδες, γιὰ νὰ λάβουν τὸ Ἅγιο Φῶς καὶ ὅσο ζοῦν νὰ τὄχουν ἄσβυστο...

Σκόπελος, 5 Ἀπριλίου 2014

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

$
0
0
ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ


Μια διαφορετική συνέντευξη τύπου είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στο ΜΜΑ, με αφορμή το άκρως ενδιαφέρον πρόγραμμα που θα ακουστεί τις Άγιες Ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας.  Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου Γ. Κουρουπός, εκτός από την εξαιρετική παρουσίαση που έκαμε με τους συνεργάτες του, του Κύκλου «Adagio-Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα» έδωσε βήμα και στους νέους. Στον προαναφερθέντα Κύκλο  θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε το αριστουργηματικό ορατόριο  του Γ.Σ.  Μπαχ, Τα «Κατά Ιωάννην Πάθη», ένα εκ των δύο σωζομένων έργων με θέμα Τα Άγια Πάθη από τα πέντε που εικάζεται ότι έγραψε για το ίδιο θέμα ο μεγάλος Κάντορας. Η   Καμεράτα Ορχήστρα των Φίλων, με ολιγομελή χορωδία δωματίου, παίζει με όργανα εποχής και διευθύνει την αυθεντική εκδοχή του 1724ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος. Στη συνέχεια, ο διακεκριμένος αρχιμουσικός Βασίλης Χριστόπουλος με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα ερμηνεύσει το «Γερμανικό Ρέκβιεμ»,από τα πιο εσωτερικά και υποβλητικά έργα  του Γιοχάνες Μπραμς, το «Πανανθρώπινο»,όπως ο ίδιος το χαρακτήρισε. Το έργο γράφτηκε μεταξύ των ετών 1865-1868 και είναι βασισμένο σε αποσπάσματα από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη καθώς και των Απόκρυφων Ευαγγελίων. Φαίνεται ότι αφορμή στάθηκε ο θάνατος της μητέρας του συνθέτη για τούτο και επικεντρώνεται στον πόνο των πενθούντων, στην τραγικότητα της ύπαρξής τους και ξεκινά με το  «Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται» από τους Μακαρισμούς.

Ο Κουρουπός, όπως προείπαμε, έδωσε τη σκυτάλη σε δύο νέους, όπως στον θαυμάσιο μπάσο, Τάσο Αποστόλου, που με την ωραία βαθειά φωνή του ανέπτυξε τον τρόπο συνεργασίας του με τον Γιάννη Σαμπροβαλάκη για τη μεταγραφή του «Επιταφίου» των Μίκη Θεοδωράκη-Γιάννη Ρίτσου, για μικρό σύνολο και ανδρική φωνή. Μαζί του η σημαντική ψάλτρια Νεκταρία Καραντζή θα ψάλει θρησκευτικούς ύμνους και θα τραγουδήσει θρήνους από τη λαϊκή παράδοση. Στη συνέχεια ο λόγος δόθηκε στην πολυβραβευμένη οργανίστα Ουρανία Γκάσιου, στην οποία και θα σταθούμε, καθώς θα ανοίξει στις 12 Απριλίου τον Κύκλο «Adagio» στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκηςκαι με τους υποβλητικούς ήχους του Εκκλησιαστικού Οργάνου θα μας μυήσει στη μαγεία των Γ. Σ. Μπαχ,  Λουί Βιέρν,  Σεζάρ Φρανκ,  Τιερρύ Εσκαίς και  Ζοζέφ Ζονγκέν, καλύπτοντας τρεις αιώνες μουσικής δημιουργίας, αλλά και για να τη γνωρίσουμε λίγο περισσότερο καθώς η Γκάσιου, αναδείχθηκε μέσα από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του ΜΜΑ,με δάσκαλό της τον φημισμένο Βρετανό οργανίστα Νίκολας Κύναστον. Η Ελληνίδα οργανίστα  συνέχισε με υποτροφίες τις σπουδές της σε Λονδίνο, Κολονία, συνέλεξε αρκετά βραβεία Διεθνών Διαγωνισμών Εκκλησιαστικού Οργάνου, έκαμε ατομικές εμφανίσεις και συνεργασίες σε κέντρα της Ευρώπης και έχει πλούσια δισκογραφία. Δραστηριοποιήθηκε επίσης σε εκπαιδευτικά προγράμματα συνεργαζόμενη με τοWestminster Cathedral Choir School, είναι οργανίστα της γαλλικής προτεσταντικής εκκλησίας του Λονδίνου καθώς  και μόνιμη Οργανίστα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Πέραν της αναλυτικής ενημέρωσης είχαμε την τύχη να ξεναγηθούμε από την κυρία Γκάσιου στο Εκκλησιαστικό Όργανοτου MMA, η οποία κατέστησε  ορατά τα αόρατα αφού μας δόθηκε το προνόμιο  να επισκεφτούμε το «άβατο», το εσωτερικό, του οργάνου και να θαυμάσουμε τον εκπληκτικό μηχανισμό του!


Το «Εκκλησιαστικό Όργανο» ή «πολύαυλον όργανον», κατά τον βυζαντινό ιστορικό Νικήτα Χωνιάτη (αρχές 13ουαιώνα),συνδεδεμένο με τις αξεπέραστες συνθέσει του  Γ.Σ. Μπαχ  και άλλων  μεγάλων συνθετών που λάμπρυναν τη φιλολογία της θρησκευτικής μουσικής,έγινε γνωστό από τους Ρωμαιοκαθολικούς και Προτεσταντικούς Χριστιανικούς Ναούς. Πάντως,  χάρη  στο ΜΜΑ κατάφερε η χώρα μας να έχει ένα από τα καλύτερα και μεγαλύτερα Εκκλησιαστικά Όργανα της Ευρώπης. Πόσοι όμως από εμάς γνωρίζουμε  ότι το Εκκλησιαστικό Όργανο είναι εφεύρεση Ελληνική και ότι τον τελετουργικό του χαρακτήρα απέκτησε κατά την  Βυζαντινή περίοδο;

Ας προσπαθήσουμε συνοπτικά να θυμηθούμε την ιστορία του παλαιότερου πληκτροφόρου οργάνου, που ξεκινά από τον 3οπ. Χ αιώνα. Εφευρέτης του ο Κτησίβιος ο Αλεξανδρεύς, μηχανικός που κατασκεύασε ένα αερόφωνο όργανο αποτελούμενο από σωλήνες που ποικίλουν σε σχήμα και διαστάσεις και κάθε ένας αντιπροσώπευε ένα μουσικό φθόγγο. Από ένα υδραυλικό μηχανισμό που  διοχέτευε νερό για να ηχήσουν οι αυλοί, πήρε  το όνομα του το όργανο και ονομάστηκε, Ύδραυλις. Το 1992 η αρχαιολογική σκαπάνη της ομάδας του καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή  στο Δίον, έφερε στο φως την αρχαία Ύδραυλι που οι Ρωμαίοι ονόμαζαν organumκαι την έχουν αποτυπώσει σε ψηφιδωτό του 2ουαιώνα μ. Χ, μαζί με κόρνο.

Η ύδραυλις, γνωστή ωστόσο από τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους, θαυμάστηκε για το τεχνικό της επίτευγμα. Χρησιμοποιήθηκε σε παραστάσεις μίμων, χορευτών, αρματοδρομιών, μονομαχιών. Εκτός από την δημόσια χρήση του μπήκε και στα σπίτια των πλουσίων όπου έπαιζε σημαντικό ρόλο στις κοσμικές συγκεντρώσεις για διασκεδάσεις. Κατά την ίδρυση του Βυζαντίου εξακολουθεί να είναι κοσμικό όργανο. Τον 8οαιώνα μπαίνει επίσημα στα ανάκτορα, ονομάζεται «Βασιλικό Όργανο» και είναι από χρυσό. Το 757 ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε΄ το δωρίζει στο  Φράγκο Βασιλιά Πιπίνο τον Βραχύ. Καθιερώνεται όμως όταν ο Λουδοβίκος Α΄, ο Ευσεβής, για το κύρος και την αίγλη της αυλή  του παραγγέλλει σε Έλληνα τεχνίτη να του κατασκευάσει ένα όργανο, όπως το Βυζαντινό. Με την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους τα 1204 σταματά και η ζωή του βυζαντινού οργάνου.

Αν και ο τρόπος που μπήκε το Όργανο στις εκκλησίες παραμένει ακόμα αδιευκρίνιστος φαίνεται ότι η είσοδός του έγινε από τους Φράγκους Αυτοκράτορες στο Μητροπολιτικό Ναό του Άαχεν.

Κατά τον 18οαιώνα τελειοποιείται η τεχνική του εκκλησιαστικού οργάνου και εμπλουτίζονται οι ηχητικές του αποχρώσεις. Η κατασκευή του γίνεται πολυτελής και θεωρείται ξανά μέσο επίδειξης ισχύος και πλούτου. Η εποχή του Μπαχ ήταν η εποχή των μεγάλων αλλαγών τόσο στην αισθητική όσο και στη χρήση του. Το αποκορύφωμα της εξέλιξης αρχίζει από τη στιγμή που ο συνθέτης  χρησιμοποιεί το όργανο για να συνοδεύσει  με μουσικούς ήχους τους εκκλησιαστικούς ύμνους, τα περίφημα Choral,  πηγή έμπνευσης για τον Μπαχ. Τότε καθιερώνεται και η αντίθεση μα και η εναλλαγή δυνατών και σιγανών μερών καθώς και η παραγωγή πολλαπλών και διαφορετικών ηχητικών αποχρώσεων. 

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το όργανο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών έχει τέσσερα πληκτρολόγια χεριών (μανουάλ),  ένα ποδιών (πεντάλ), 76 μοχλούς (ρεγκίστρα). Στο εσωτερικό του έχει 6080 σωλήνες, εκ των οποίων, 484 ξύλινοι, 12 χάλκινοι και 5.584 από κασσίτερο.

Μαζί με τις ελάχιστες πληροφορίες, που δώσαμε για τους αναγνώστες των Παραθεμάτων Λόγου, θα θέλαμε να τους θυμίσουμε και τις ημερομηνίες των εκδηλώσεων για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν τις θέσεις τους και να μη χάσουν τον κατά την κρίση μας εξαιρετικά αξιόλογο αυτό Κύκλο Συναυλιών: 12 Απριλίου, Ρεσιτάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου. 14 Απριλίου, Τα «Κατά Ιωάννην Πάθη», Καμεράτα, Μάρκελλος Χρυσικόπουλος. 15 Απριλίου,  Η υμνωδία του Πάσχα συνομιλεί με τον «Επιτάφιο»του Μίκη Θεοδωράκη. 16 Απριλίου, «Ένα Γερμανικό ρέκβιεμ» Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Βασίλης Χριστόπουλος.

π. Παναγιώτη Καποδίστρια: ΚΑΛΟΣ ΟΙΩΝΟΣ [ένα ποίημα για τον Δημήτρη Λάγιο]

$
0
0

του φίλου που σκορπίστηκε

Καλός οιωνός το κλάμα
το χάραγμα του απείρου βαθιά στη σάρκα σου
έτσι καθώς οι φιγούρες οι ενάλιες
πλάι μας προς Εμμαούς
κι αναλφάβητες

όταν τα πάντα θα επιστρέφουν στη φιλοκαλία του νότου
τα πάμφωνα τα χέρια σου όταν-

εγώ θα μισώ τ'ασβεστωμένα τα σπίτια
τα χαμώγια της χαμένης πατρίδας και μάλιστα όσα τραγουδήθηκαν
την αποψινή των αισθήσεων κατάνυξη
που έχει τη γεύση λες από λιβάνι αγιόκλημα ή λιωμένη ασπιρίνη

Καημένε μου Έλληνα πόσο δεν είσαι-

[Σημείωση π. Π. Κ.: Το ποίημα προέρχεται από την ποιητική συλλογή "Όταν ο Σπηλαιοκτήτης έρθει" (εκδ. Αίολος 1995, σ. 26), ένα ποίημα που έγραψα την 31η Μαρτίου 1991, αφιερωμένο μάλιστα "στον φίλο που σκορπίστηκε", μετά από ένα μακρύ, βαθύ και ειλικρινές τηλεφώνημα μαζί του, λίγες μόλις μέρες πριν το Τέλος...]

π. Κων. Ν. Καλλιανός: ΕΥΩΔΙΑΣΤΟΙ ΣΤΑΛΑΓΜΟΙ ΠΟΛίΤΙΚΗΣ ΜΕΓΑΛΟΒΔΟΜΑΔΑΣ

$
0
0
(Μιὰ ἐπίσκεψη στὸ περισπούδαστο Ἐκ Φαναρίου 1, τοῦ ἁγίου Πέργης κ. Εὐαγγέλου) 



Κοντὰ μισὸ αἰῶνα μᾶς συντροφεύει  τὸ βιβλίο αὐτό. Φέρει τὸν τίτλο: «Εὐαγγέλου Γαλάνη, Μεγάλου Ἀρχιδιακόνου, Ἐκ Φαναρίου...,Ἀθῆναι 1968, σ.σ. 334 κ’ εἶναι μιὰ κοσμηματοθήκη μὲ διαλεχτοὺς λόγους, λόγους ποιητικούς, μυρωμένους μὲ τὶς εὐωδιὲς τῆς Πολίτικης τῆς Ἄνοιξης καὶ ὄχι μόνο, ποὺ κατανύσσουν τὴν ψυχή, τῆς χαρίζουν παραμυθία καὶ φῶς, τῆς ξεδιπλώνουν τὶς ἔγνοιες καὶ μετὰ τὴ στολίζουν. Τὴ στολίζουν μὲ λόγια ποὺ δὲ γεράζουν, δὲν ρυτιδιάζουν τὸ εἶναι, ἀλλὰ τὸ ἀναθάλλουν καὶ τὸ φροντίζουν, ὥστε νὰ ἀποσείει ἀπό πάνω του τὸ ἔνδυμα τῆς ἀπελπισίας καὶ τῆς ραθυμίας καὶ νὰ ντύνεται τὴν ὀμορφιὰ ποὺ ἡ Ποίηση, αὐτὴ ἡ θεοφιλὴς προσφορά,  χαρίζει. Ἡ Ποίηση, βαφτισμένη μέσα στὴ μακραίωνη παράδοση τῆς Ρωμιοσύνης καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, ποὺ ξέρουν νὰ φροντίζουν τὸ καθένα καὶ νὰ τὸν ἀγκαλιάζουν μὲ τρυφερότητα.
Μέρες Μεγαλοβδομαδιάτικες, λοιπόν. Ποὺ τὶς συντροφεύουν τὰ εὐφρόσυνα καὶ ἀείφωτα κείμενα τοῦ Πολίτη Ἀρχιερέως καὶ λόγίου.
Καὶ τὶ νὰ νὰ πρωτοσυνάξει κανείς γιὰ νὰ τὸ προσφέρει στὸν ἀναγνώστη ὡς τὸ ἀντίδωρο στὴ Λειτουργιά, τὸ βαγιόκλαδο τῶν Βαΐων, τὸ εὔοσμο ἄνθος στὸν Ἐπιτάφιο. Ὅλα εἶναι γραμμένα μὲ συνείδηση τῆς ἀποστολῆς τοῦ σεπτοῦ Γέροντος, μὲ τὴ συγκίνηση καὶ τὸ δέος ποὺ ἀποπνέουν οἱ ἡμέρες αὐτές, μὲ τὴ βαρειὰ κληρονομιὰ ποὺ στέκει πίσω του, τῶν Ἁγίων καὶ τῶν λογίων. Κληρονομιὰ ποὺ ἐξάπαντος διδάσκει καὶ νουθετεῖ. Ἄς τὸν παρακολουθήσουμε μὲ ὁδηγὸ τὴ σιωπὴ καὶ τὴν εὐλάβεια. Τὰ χαρισματικὰ δῶρα τῆς Ἑβδομάδος αὐτῆς.
«Ὁ Κύριος μπῆκε στὴν ὥρα τῆς Θεώσεώς Του. Περπατεῖ ἐπάνω στὶς στιγμὲς τοῦ ἠθικοῦ μεγαλείου Του. Μὲ βασανίζει ἡ ἁμαρτία μου. Προχωρῶ στὸ θάλαμο τῆς Δόξης Του μὲ τὸν ὑμνωδὸ τοῦ Καθίσματος τῆς Μεγάλης Τ      ρίτης, μὲ τὴν ἡρωίδα τῆς ἡμέρας. Ἀπὸ κεῖ εὐωδιάζει ἡ δύναμι τῆς ἀναμαρτησίας. Ἀπὸ δῶ δακρύζει μιὰ ὕπαρξις δυσώδης καὶ βεβορβορωμένη. Πόσες σκηνές, πόσες πράξεις ἔχει αὐτὸ τὸ ἔργο τῆς ζωῆς; Ἄραγε κάποτε θὰ κλείση ἡ αὐλαία; Ψάλτε χοροὶ τῆς ζωῆς: Μὴ ἀπώσῃ με, μηδὲ βδελύξῃ, Θεέ μου» ( σ.80).
«Τὸν καθένα χωριστὰ κοιτάζει ἀπόψε ἡ εἰκόνα τοῦ Νυμφίου. Ἀτενίζει τὴ γῆ, μὲ βαθειὰ σημασία. Θέλει νὰ ἀναβιβάσῃ εἰς ὕψος ἀνθρώπινον. Μέσα στὸ ἀπόβραδο, ὅπου κατακάθεται τὸ φλογισμένο αἴσθημα καὶ συνάισθημα, ὁ νοῦς καταγίνεται καὶ συντρέχει γιὰ μιὰ τοπική, χρονικὴ κι ἐκούσια ἐξαΰλωση τοῦ φρονήματος τῆς σάρκας. Συμπαραστέκει ἡ μυστικοπάθεια τοῦ Ὀρθόδοξου Ναοῦ... Ἡ Ἐκκλησία κάμνει ἕνα μεγάλο ἔργο. Ζητεῖ τὴ συντριβὴ κὰι δίνει χάρι. Προκαλεῖ τὴ μετάνοια καὶ ἐξαγγέλλει Πάσχα» (σελ. 83).
«Μέσα ἀπό τὰ πάθη ἡ ψυχή μας βγάζει φωνὴ γλυκειά. (Γιατὶ) ἀπό τὴ θυσία τοῦ Γολγοθᾶ ξεπήδησε μιὰ ἄφθαρτη ἀπολύτρωσις» (σελ. 84-85). Κι ἄλλα πολλὰ ποὺ δὲν ἔχουν τελειωμό, ὅπως τελειωμὸ δὲν ἔχει κι ὁ φωτεινὸς λόγοςτοῦ Σεβασμιωτάτου, λόγος ἐκ Φαναρίου προερχόμενος, τῆς Μητρὸς Μεγάλης Ἐκκλησίας λόγος, μὲ σταυροαναστάσιμο μέλλος εἰπωμένος, ποὺ πίσω του φέρει μιὰ βαρειὰ κληρονομιά, ἀψευδῆ καὶ συνάμα ἱεροπρεπῆ καὶ ἔνδοξο.
Μακάριοι ὅσοι κοινωνοῦν αὐτὸ τὸν λόγο, τὸν θεολογικὸ καὶ παραλλήλα ντυμένο τὴν πορφύρα τῆς ποίησης, τοῦ λυρικοῦ στοχασμοῦ, καὶ τῆς προσευχητικῆς διάθεσης λόγου.

Πολλὰ τὰ ἔτη Σας, Σεβασμιώτατε, πολυχρονεμένεςκι οἱ γραφὲς Σας!

Ταξίδι στον χρόνο με εφόδια ένα κασελάκι και πολύ κουράγιο

$
0
0

Ο Τάσος Μαργαριτώφ, ο πρώτος Έλληνας συντηρητής, μιλάει για το πλούσιο έργο του

Συνέντευξη στη ΓΙΟΥΛΗ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ 
[Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Κυριακή 13 Απριλίου 2014 / Τέχνες & Γράμματα, σελ. 15]

Από τις ωραιότερες και σπουδαιότερες εικόνες του Χριστού, του πρώτου μισού του 6ου αιώνα, ανήκει στη συλλογή της Μονής του Σινά και συντηρήθηκε από τον Τάσο Μαργαριτώφ. Η εγκαυστική τεχνική της εκτέλεσης και η πνευματικότητα του ύφους της μορφής θυμίζουν έντονα τα νεκρικά πορτρέτα Φαγιούμ. Οι διαφορές στα φρύδια και η ασυμμετρία των ματιών είναι δύο στοιχεία που κάνουν τους μελετητές να πιστεύουν ότι ο καλλιτέχνης εκφράζει ταυτόχρονα τη θεία και την ανθρώπινη φύση του Χριστού.

«Εγώ ήμουνα με μια βέσπα, είχα τα εργαλεία μου και το κουράγιο μου... Εμπαινα σ’ έναν χώρο τελείως άγνωστο για την εποχή». Ο Τάσος Μαργαριτώφ έχει στην τσέπη του την άδεια άσκησης επαγγέλματος συντηρητού έργων τέχνης με αριθμό 1. Με κρατική σφραγίδα, είναι ο πρώτος Ελληνας συντηρητής. «Τόσο πολύ άγνωστη ήταν η δουλειά αυτή», θυμάται, «που κάποτε μια κυρία μου είπε: “Εχω και υδραυλικές εγκαταστάσεις. Θα έρθετε να μου τις φτιάξετε;”. Ο Τάσος Μαργαριτώφ έθεσε τις βάσεις για την επιστημονική αναβάθμιση της συντήρησης, που μέχρι τότε γινόταν από σπουδαίους καλλιτέχνες όπως ο Δημήτριος Πελεκάσης και ο Φώτης Κόντογλου, ο οποίος όταν είδε τον τρόπο δουλειάς του τού είπε: «Μαργαριτώφ, τώρα που βλέπω τι κάνεις, σταματάω να συντηρώ».

Στη διάρκεια της συνάντησής μας στο καφέ του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, ο κ. Μαργαριτώφ διέκοπτε συχνά τον λόγο του κομπιάζοντας από συγκίνηση. Πώς να ανατρέξεις σε μια τόσο πλούσια και τόσο συναρπαστική ζωή 90 χρόνων. Είναι από τους σημαντικότερους Ελληνες συντηρητές αρχαιοτήτων, εικόνων, ψηφιδωτών, σχεδόν θρύλος. Από τα άξια χέρια του έχουν περάσει αριστουργήματα. Ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα. Στη Σαντορίνη, τη Βεργίνα, τη Δήλο, τον Μυστρά, τα Κύθηρα, την Κέρκυρα. Συντήρησε τοιχογραφίες παλαιοχριστιανικών, βυζαντινών, μεταβυζαντινών χρόνων, σε κρύπτες ερημιτών του 12ου αιώνα στην Ιταλία, στα Ιεροσόλυμα, στο Σινά όπου έκανε συστηματική καταγραφή και φωτογράφηση των εικόνων της Μονής της Αγίας Αικατερίνης. Εκεί, σ’ ένα μικρό κελί της μονής, στο φως μιας λάμπας πετρελαίου, συντήρησε τη σπουδαιότερη εγκαυστικής τεχνικής σωζόμενη εικόνα του Χριστού, την οποία ο ίδιος χρονολόγησε στον 6ο μ.Χ. αιώνα.

Από βιοτέχνης

«Οι γονείς μου ήταν προύχοντες, ο πατέρας μου άρχοντας στη Ραιδεστό, όχι πλούσιος, ζάπλουτος, ήλεγχε όλο το εμπόριο της Ανατολικής Θράκης και ο θείος μου ήταν ο τελευταίος δήμαρχος Ραιδεστού. Από την πλευρά της μητέρας μου, ο πατέρας της ήταν μεγαλέμπορος στο Πέραν. Η προίκα που πήρε ο πατέρας μου ήταν 22.000 χρυσές λίρες. Το ’22 με την ανταλλαγή πληθυσμών ήρθαν στην Αθήνα. Δεν τους βοήθησε κανείς. Ούτε τα πτυχία του πατέρα μου αναγνωρίζονταν τότε στην Ελλάδα, κι ας μιλούσε αγγλικά, γαλλικά, τουρκικά, ελληνικά. Εγινε ένας απλός λογιστής και δεν κατάφερε να κάνει τίποτα». Ο Τάσος Μαργαριτώφ γεννήθηκε το 1925. «Και πρωτοέφαγα σοκολάτα το ’33», λέει γελώντας. «Μεγάλωσα πολύ δύσκολα». Και στην περίοδο της Κατοχής; «Στην Κατοχή μπήκα στην ΕΠΟΝ και λύσσαξα».

Η πρώτη επαφή του με την τέχνη ήταν μέσω της αδελφής του. Ηταν ζωγράφος, μαθήτρια του Παρθένη. «Πάντα έπιαναν τα χέρια μου. Ζωγράφιζα, σκάλιζα... Το 1950 άρχισα να ψάχνω δουλειά. Ηθελα να πάω στη σχολή ασυρματιστών για να δουλέψω στα καράβια του Ωνάση, αλλά μόλις το έμαθε ο πατέρας μου, έβαλε λυτούς και δεμένους να μην πάω στη σχολή. Η πρώτη μου δουλειά λοιπόν ήταν να ζωγραφίζω αυγά του Πάσχα, μια ιδέα που είχε ένας ξάδελφός μου η οποία δυστυχώς ναυάγησε. Κάποια στιγμή έρχεται στο σπίτι μας μια φίλη από την Αμερική και μου δίνει δύο σατέν υφάσματα να ζωγραφίσω επάνω τον Παρθενώνα, τους στύλους του Ολυμπίου Διός κι έναν τσολιά. Τα φτιάχνω με τις λαδομπογιές της αδελφής μου. Τρελάθηκε όταν τα είδε. Μου λέει: “Να πας να τα δείξεις κάπου”. Πού να πάω; Ντρεπόμουν. Τελικά πείστηκα να τα δείξω σε ένα μαγαζί με τουριστικά είδη στην Ερμού. Τρεις μέρες συνεχόμενες πήγαινα και δεν έβρισκα το κουράγιο να μπω μέσα, την τελευταία μέρα αποφάσισα να πιω ένα καρτούτσο κι έτσι κατάφερα και μπήκα. Ε, αυτό ήταν. Μετά δεν προλάβαινα να φτιάχνω μαντίλια. Με τον Γιάννη Μαυρομάτη, τον ιδιοκτήτη, γίναμε φίλοι, με σύστησε στην αγορά, μπήκα στα μεγαλύτερα μαγαζιά και σαλόνια της Αθήνας. Οι γραβάτες μου, τα μαντίλια μου, τα παιδικά μου ρούχα πουλήθηκαν για παριζιάνικα. Εκείνη την εποχή κατάφερα να βγάζω τέσσερα δολάρια την ώρα. Είχα βρει ένα σύστημα και δούλευα ταυτόχρονα τέσσερα τελάρα με ένα πινέλο. Ξεκινούσα από το ανοιχτό χρώμα και κατέληγα στο σκούρο κι έτσι δεν χρειαζόταν να πλένω το πινέλο. Ως βιοτέχνης λοιπόν δεν είχα κανένα πρόβλημα. Πήγα πολύ καλά».

Οι 12,5 χρυσές λίρες «χορηγία» μιας οικογενειακής φίλης, που πίστευε στο ταλέντο του, έκαναν τον Τάσο Μαργαριτώφ να ταξιδέψει στην Ιταλία για να ανοίξει το βλέμμα του. Το πλάνο ήταν να μείνει εκεί μία εβδομάδα. Εμεινε επτά χρόνια. Σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης και συντήρηση στο περίφημο Instituto Centrale di Restauro. «Η τύχη με έκανε να γίνω συντηρητής. Είχα επισκεφθεί μια φίλη και κατά λάθος έσπασα ένα βάζο. Το πήρα, το συντήρησα και όταν το είδε δεν πίστευε ότι ήταν το ίδιο βάζο».

Το 1958 ο Τάσος Μαργαριτώφ επιστρέφει στην Ελλάδα, αν και είχε την πρόταση να γίνει καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης. Τότε, ξεκινάει η περιπέτεια της συντήρησης σε μια μικρή αποθήκη του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου που του παραχώρησε ο διευθυντής Γιώργος Σωτηρίου. Ενα τραπεζάκι, μια καρέκλα και το κασελάκι με τα εργαλεία του ήταν τα μόνα του εφόδια. «Μέχρι το 1963 που ήρθε στο μουσείο ο Σταύρος Μπαλτογιάννης και φτιάξαμε ένα πιο οργανωμένο εργαστήριο, δούλευα σε αυτές τις συνθήκες».

Οι μπλε πίθηκοι

Το 1962 ο Τάσος Μαργαριτώφ μαζί με τον Μανόλη Χατζηδάκη, διευθυντή τότε του Β&Χ Μουσείου, ταξίδεψε στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. «Πήγαμε να δούμε τι μπορούσαμε να σώσουμε από την καταστροφή που είχε προκαλέσει στις σταυροφοριακές εικόνες ο Γουές, ο συντηρητής του Κουρτ Βάισμαν από το Πρίνστον. Θυμάμαι είχαμε εξασφαλίσει μόνο 120.000 δραχμές, τη στιγμή που ο Βάισμαν είχε κατέβει με τρία φορτηγά εξοπλισμό. Το πρώτο βράδυ ανέβηκα σε μια σκάλα για να κατεβάσω δύο εικόνες του Αποστόλου Παύλου και του Αποστόλου Πέτρου που ήθελε να δει ο Χατζηδάκης. Ανάμεσά τους είδα τον Χριστό. Μόλις είδα την εικόνα, φώναξα στον Χατζηδάκη: “Αφεντικό, εδώ έχουμε ένα αριστούργημα”. Ναι, ναι, το ξέρω, μου λέει εκείνος, το έχει μελετήσει ο Σωτηρίου, είναι του 13ου αιώνα. Τι λες, αφεντικό, του λέω, είναι εγκαυστικής τεχνικής!».

Ο Μαργαριτώφ παρατήρησε ότι η εικόνα είχε πολλές επιζωγραφίσεις. Η αφαίρεσή τους έγινε τμηματικά στην περίοδο 1962-1967. Η μοναδική επιζωγράφιση (εγκαυστική επίσης) που παρέμεινε ήταν το πρόσωπο του Χριστού, χρονολογίας 7ου-8ου αιώνα. Η εικόνα χρονολογήθηκε στο πρώτο μισό του 6ου αιώνα.

Το 1967 ανέλαβε την επιστημονική συντήρηση των τοιχογραφιών του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης: το δωμάτιο της άνοιξης, ο πρίγκιπας και οι δορκάδες, οι κροκοσυλλέκτριες, ο ψαράς και άλλες πολλές τοιχογραφίες. Σε μία απ’ αυτές, ο υπεύθυνος της ανασκαφής, αρχαιολόγος Σπύρος Μαρινάτος, πίστευε ότι υπήρχαν λίμνες και ποτάμια. «Μόλις είδα το έργο, του είπα: Δεν είναι ποτάμια, είναι ουρές, και είμαι σίγουρος γιατί αν τις ζωγράφιζα εγώ, έτσι θα τις έφτιαχνα». Πράγματι, λίγο καιρό αργότερα αποκαλύφθηκαν οι περίφημοι μπλε πίθηκοι της Σαντορίνης.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο Τάσος Μαργαριτώφ βρέθηκε στη Βεργίνα. «Πήγα για να επιβλέψω την Ελβετίδα που ήταν υπεύθυνη για το ύφασμα της Βεργίνας που είχαν βρει μέσα στη χρυσή λάρνακα. Είχε αρχίσει και έκοβε κομμάτια που εξείχαν για να κάνει πειράματα. Είχε προτείνει να “λύσει” το ύφασμα και να το ξαναμοντάρει, και η πρότασή της είχε γίνει δεκτή! Ευτυχώς κατάφερα και τη σταμάτησα. Αρχισα να δουλεύω εκεί την πρώτη νύχτα του μεγάλου σεισμού της Θεσσαλονίκης και εμένα το άγχος μου ήταν μη τυχόν και σκεπαστεί η ανασκαφή».

Το 1985 ο Τάσος Μαργαριτώφ κατάφερε τον πρώτο παγκοσμίως επιτυχημένο αποχωρισμό ζωγραφικών στρωμάτων από την εικόνα των Τριών Ιεραρχών του 18ου αιώνα. Η διαδικασία κράτησε τρεις ημέρες και όταν ολοκληρώθηκε, αποκαλύφθηκε μια παλαιότερη εικόνα των Τριών Ιεραρχών του 14ου αιώνα χωρίς καμία φθορά. Και οι δύο εικόνες εκτίθενται στη μόνιμη έκθεση του Β&Χ Μουσείου.

Τα 32 προσόντα
Τι πρέπει να διαθέτει ένας συντηρητής; ρωτάω τον κ. Μαργαριτώφ. «Τριάντα δύο προσόντα», απαντάει ακαριαία. «Είχα φτιάξει παλαιότερα έναν κατάλογο, δεν τα θυμάμαι πια όλα. Το βασικότερο που πρέπει να διαθέτει είναι μεγάλη υπομονή. Να είναι παρατηρητικός, προσεκτικός, να μη βιάζεται και, κυρίως, να μην κρύβει τα λάθη που μπορεί να κάνει. Κατά τη γνώμη μου η συντήρηση είναι απλά να διατηρείς ένα έργο τέχνης σε καλή κατάσταση. Όλα τα άλλα, καθαρισμοί, αισθητικές παρουσιάσεις, είναι συμπληρωματικές εργασίες που σαφώς πρέπει να γίνονται από συντηρητές. Πολλοί, όμως, δεν κάνουν απλά τον καθαρισμό, τη στερέωση και τη διατήρηση του αντικειμένου σε μια καλή όψη, αλλά προκειμένου να φαίνονται πιο ωραία, επεμβαίνουν και αισθητικά επάνω στα έργα. Τα ζωγραφίζουν, και εκεί αλλοιώνεται η έννοια της συντήρησης. Αν ποτέ επισκεφθείτε εργαστήριο και δείτε συντηρητή με πινέλο, να μην του έχετε εμπιστοσύνη. Επίσης, είναι μέγα λάθος να καθαρίζεις το ξύλο της εικόνας, γιατί χάνεται η ιστορική διαδρομή του έργου. Χάνονται τα ίχνη».

Ο Τάσος Μαργαριτώφ ετοιμαζόταν να φύγει, είχε κουραστεί αρκετά από τη συζήτηση, ήταν φορτισμένος συναισθηματικά. Μπήκα στον πειρασμό για μια τελευταία ερώτηση: Υπάρχει κάτι σε όλη αυτή την πορεία που σας πληγώνει; «Το πόσα αριστουργήματα έχουν κάνει φτερά από την Ελλάδα, αλλά δεν θέλω να μιλήσω γι’ αυτό. Και έχω κι ένα απωθημένο. Που δεν μ’ άφησαν να επέμβω στην εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ (14ος αι. Β&Χ Μουσείο). Πιστεύω ότι κάτι κρύβει κάτω από την επιφάνειά της...».


Απόστολου Θηβαίου: ΗΣΥΧΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ (ποίημα)

$
0
0


Την ώρα εκείνη έκανε ησυχία σ΄ όλο τον κόσμο. Στα καφενεία σβήσανε τους φωτισμούς και όλες οι γυναίκες στάθηκαν στις αυλόπορτες. Ήταν κουρασμένες, μ΄ αγωνία κοιτούσαν το τοπίο. Έψαχναν η μια την άλλη και εμπρός τους ο μεγάλος γκρεμός. Κοιτούσαν και ήταν σαν να θυμούνταν τις άλλες ζωές. Τα νεκρά παιδιά  φώναζαν μες στα δωμάτια, εκείνες ήταν δέντρα εμπρός στις αυλόπορτες. Τ΄ άκουγαν, είχαν μαυρισμένα μάτια, τις φυσούσαν έξαλλοι άνεμοι. Μόνον εκείνες. Τα σπίτια πίσω θα χάσουν σταδιακά τις γραμμές τους. Θα καταρρεύσουν σαν να΄ταν πάντα είδωλα στα νερά, σ΄ άλλους καθρέφτες, υλικά μ΄ αρχαία ηλικία. Ένας ακινητοποιημένος απ΄τη θλίψη στη μέση του δρόμου. Με τα χέρια  στο πρόσωπο, γυρεύοντας να βρει κάτι οικείο, μια όψη  απ΄την ιστορία των ματιών του. Οι γυναίκες γνωρίζουν μόνον την πρώτη λέξη. Εκείνες οι γυναίκες που γερνούν πάνω στα μπαλκόνια ή πλάι στις λάμπες της θυέλλης, γνωρίζουν μονάχα την πρώτη λέξη. Εκείνες πρώτες. Και είναι σαν να πιστεύουν σ΄ όλους τους ανθρώπους, σ΄ όλα όσα τις περιέβαλαν ή αυτά που κάποτε υπήρξαν. Οι λέξεις αυτές δεν διδάσκονται. Είναι δύσκολες. Προφέρονται απ΄ ανθρώπους μυστικά. Αφορούν θεούς, έρωτες, οράματα. Αυτό τ΄απόγευμα είναι δίχως θεό. Ίσως αύριο εκείνες οι φωνές σ΄αγκαλιάσουν γεμάτες αγωνία. Ίσως αυτές στρέψουν το πρόσωπό σου που ξεχάστηκε σαν άγαλμα τόσους χειμώνες. Αγέννητος μέσα σου ως ακόμα θα σπάσεις. Τότε θα δεις πόσο σπαραχτικό, τι μοναξιά έλαμπε εκεί έξω τούτο τ΄ απόγευμα. Που πέθαινε ο Θεός. Ο κόσμος  τότε θαμπός όλος και σε κλίμακες. Λεπτές εικόνες στις ιστορίες των πόλεων, σήματα αδύναμα. Μια ψυχή αδικημένη σε κάθε σπίτι τούτο τ΄ απόγευμα. Μια καρδιά πληγωμένη.


Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος για το Πάσχα 2014

$
0
0
+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ 
ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ 
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ 
ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ 
ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ
ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ 

Χριστός Ἀνέστη! 
«Δεῦτε», ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ, «λάβετε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου Φωτός» τοῦ Φαναρίου, τοῦ Ἱεροῦ Κέντρου τῶν Ὀρθοδόξων, καί δοξάσωμεν ὅλοι ὁμοῦ καί ἀπό κοινοῦ «Χριστόν τόν Ἀναστάντα ἐκ νεκρῶν». 
Ζοφερά ἦτο ἡ ψυχική κατάστασις τῶν μαθητῶν τοῦ Κυρίου μετά τήν Σταύρωσιν Αὐτοῦ, διότι διά τῆς δι᾿ αὐτῆς θανατώσεως τοῦ Κυρίου διελύθησαν αἱ ἐλπίδες τῶν μαθητῶν Του περί ἐπικρατήσεως Αὐτοῦ καί αὐτῶν ὡς πολιτικῆς ἐξουσίας. Εἶχον ἐκλάβει τήν θριαμβευτικήν εἴσοδον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς τά Ἱεροσόλυμα, μετά τήν ἀνάστασιν τοῦ Λαζάρου καί τήν θαυματουργικήν τροφοδοσίαν πέντε χιλιάδων ἀνδρῶν, πλέον γυναικῶν καί παιδίων, διά πέντε ἄρτων καί δύο ἰχθύων, ὡς προανάκρουσμα τῆς κατακτήσεως ὑπ᾿ αὐτῶν κοσμικῆς ἐξουσίας. Ἡ μήτηρ δύο ἐξ αὐτῶν ὑπέβαλε μάλιστα τό αἴτημα ὅπως οἱ υἱοί αὐτῆς καθήσουν εἷς ἐκ δεξιῶν καί εἷς ἐξ εὐωνύμων τοῦ Κυρίου, ὅταν Οὗτος ἀναλάβῃ τήν ἐξουσίαν. Ὅλα αὐτά διελύθησαν ὡς παιδικαί φαντασίαι λόγῳ τοῦ φοβεροῦ πλήγματος τῆς θανατικῆς ἐκτελέσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. 
Τήν πρωίαν, ὅμως, τῆς μιᾶς τῶν Σαββάτων αἱ Μυροφόροι εὗρον τόν τάφον κενόν καί ἤκουσαν παρά τοῦ Ἀγγέλου ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν. Μετ᾿ ὀλίγον δέ εἶδον Αὐτόν εἰς ἀλλοίαν κατάστασιν, μή ἐπιτρέπουσαν εἰς τάς Μυροφόρους νά Τόν ἀγγίξουν. Ἡ τοιαύτη ἀπροσδόκητος ἐξέλιξις τῶν πραγμάτων προεκάλεσε τήν ἀπορίαν τῶν περί τόν Ἰησοῦν περί τῆς περαιτέρω ἐξελίξεως τῶν γεγονότων. Ἡ ἀπάντησις δέν ἐδόθη εἰς αὐτούς ἀμέσως. Εἰδοποιήθησαν νά ἀναμένουν μέ ὑπομονήν καί καρτερίαν μέχρις ὅτου ἐνδυθοῦν δύναμιν ἐξ ὕψους. Πειθαρχήσαντες δέ εἰς τήν ἐντολήν, ἀνέμενον μέχρι τῆς Πεντηκοστῆς, ὅτε τό Ἅγιον Πνεῦμα, ἐπελθόν, ἀπεκάλυψεν εἰς αὐτούς, ἐν πληρότητι, τήν νέαν ἀποστολήν των. Αὕτη δέν συνίστατο εἰς τήν ἀπελευθέρωσιν ἑνός ἔθνους ἀπό τῆς ὑποδουλώσεως εἰς ἄλλο ἔθνος, ἀλλά εἰς τήν ἀπελευθέρωσιν τῆς ἀνθρωπότητος ὅλης ἀπό τῆς ὑποδουλώσεως εἰς τόν ἄρχοντα τοῦ κακοῦ καί εἰς τό κακόν ἐν γένει. Μία ἄλλη μεγάλη ἀποστολή διαφορετική ἀπό ἐκείνην τήν ὁποίαν ὠνειρεύοντο. 
Ἡ ἀσύλληπτος ἐντολή τῆς διαδόσεως τοῦ κηρύγματος τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τῆς δουλείας τοῦ θανάτου ἐξέπληξεν αὐτούς, ἀλλ᾿ ἀνελήφθη μετά ζήλου καί ἐκηρύχθη πανταχοῦ καί ἔσωσε καί σώζει πολλούς ἀπό τοῦ θανάτου. Ὑπάρχει ὁ πρωτότοκος τῶν νεκρῶν, ὁ ἀναστημένος Ἰησοῦς, ὁ ὁποῖος προσφέρει εἰς ὅλους τήν δυνατότητα τῆς ἀναστάσεως καί τῆς αἰωνίου ζωῆς, μιᾶς ζωῆς ἡ ὁποία δέν ὑπόκειται πλέον εἰς τήν φθοράν, διότι ἐν τῇ ἀναστάσει οἱ ἄνθρωποι εἶναι ὡς οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ ἐν οὐρανῷ καί φέρουν σῶμα πνευματικόν ἀντί τοῦ σαρκικοῦ. 
Πρόγευσιν αὐτῆς τῆς μακαρίας ἀναστασίμου καταστάσεως βιοῦμεν ἀπό τώρα, ὅταν φέρωμεν τό σάρκινον ἔνδυμά μας εἰς τρόπον ὥστε νά μή γευώμεθα τήν οὐσίαν τοῦ θανάτου, δηλαδή τήν ἀπομάκρυνσιν ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ἀλλά νά αἰσθανώμεθα ὅτι μετέβημεν ἀπό τοῦ φυσικοῦ θανάτου τοῦ σαρκίνου σώματος εἰς τήν ἀνωτέραν ζωήν τοῦ πνευματικοῦ τοιούτου διά τῆς μετ᾿ ἀγάπης γνώσεως τοῦ Προσώπου τοῦ Κυρίου, ἡ ὁποία γνῶσις ἰσοδυναμεῖ πρός τήν αἰώνιον ζωήν. 
Δέν προσδοκῶμεν, λοιπόν, ἁπλῶς τήν ἀνάστασιν τῶν νεκρῶν ὡς ἕν γεγονός τοῦ ἀπωτάτου μέλλοντος ἀλλά μετέχομεν αὐτῆς ἀπό τοῦδε, ὥστε νά κραυγάζωμεν ἐνθουσιωδῶς μετά τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου: «Ποῦ σοῦ, θάνατε, τό κέντρον; ποῦ σοῦ, Ἅδη, τό νῖκος;». Συνανέστημεν μετά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ζῶμεν τά ἔσχατα ὡς παρόντα καί τά παρόντα ὡς ἔσχατα. Ἡ ἀνάστασις διαποτίζει τήν ὕπαρξιν ἡμῶν καί πληροῖ χαρᾶς αὐτήν. Ὡς ἐπλήσθη χαρᾶς τό στόμα τῶν μαθητῶν ἐν τῷ λέγειν ἀνέστη ὁ Κύριος. 
Συνεχίζομεν τό ἔργον τῶν Ἀποστόλων. Μεταδίδομεν εἰς τόν κόσμον τό μήνυμα τῆς ἀναστάσεως. Κηρύσσομεν ἐν ἐπιγνώσει, ὅτι ὁ θάνατος δέν πρέπει νά ἔχῃ θέσιν εἰς τήν ζωήν μας, οὐδεμίαν ὠφέλειαν προσφέρει εἰς τήν ἀνθρωπότητα. Οἱ ἐπιδιώκοντες νά βελτιώσουν τήν κοινωνικήν ζωήν διά τοῦ θανάτου συνανθρώπων τινῶν αὐτῶν, δέν προσφέρουν ἀγαθήν ὑπηρεσίαν εἰς τούς ἐπιζῶντας. Ὑπηρετοῦν τήν ἐπέκτασιν τοῦ θανάτου καί προετοιμάζουν τήν ὑπ᾿ αὐτοῦ καταβρόχθισιν ἑαυτῶν. 
Εἰς τάς ἡμέρας μας τά τύμπανα τοῦ θανάτου καί τοῦ σκότους ἠχοῦν μανιωδῶς. Μερικοί συνάνθρωποί μας πιστεύουν ὅτι ἡ ἐξόντωσις ἄλλων συνανθρώπων μας εἶναι πρᾶξις ἐπαινετή καί ὠφέλιμος, ἀλλά πλανῶνται οἰκτρῶς. Δυστυχῶς, ἡ ἐξουδένωσις καί καταπίεσις τῶν ἀσθενεστέρων ὑπό τῶν ἰσχυροτέρων ἐπικρατεῖ εἰς τήν κοσμικήν πυραμίδα τοῦ γίγνεσθαι. Συχνάκις ἐκπλήσσει ἡ σκληρότης καί ἔλλειψις εὐσπλαγχνίας τῶν κρατούντων τά ἡνία τοῦ κόσμου καί τῶν νομιζόντων ἐξουσιάζειν αὐτοῦ. 
Ὁ Χριστός, ὅμως, διά τοῦ σταυρικοῦ θανάτου Αὐτοῦ ἀντέστρεψε τήν κοσμικήν πυραμίδα καί εἰς τήν κορυφήν αὐτῆς ἐτοποθέτησε τόν Σταυρόν Του. Εἰς τήν κορυφήν εὑρίσκεται ὁ Ἴδιος, ἐπειδή Αὐτός ἔπαθε πλεῖον πάντων τῶν ἀνθρώπων. Δέν ὑπῆρξεν ἄνθρωπος εἰς τόν κόσμον ὁ ὁποῖος ὑπέφερεν ὅσα ὑπέφερεν ὁ Θεάνθρωπος Χριστός: «Σχήματι εὑρεθείς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτόν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ». Διά τοῦτο ὁ Θεός Πατήρ «ἐχαρίσατο Αὐτῷ ὄνομα τό ὑπέρ πᾶν ὄνομα, ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καί ἐπιγείων καί καταχθονίων» (Φιλιπ. β΄ 8-11). 
Συχνάκις εἰς τήν ἱστορίαν τῆς ἀνθρωπότητος βλέπομεν νά κυριαρχῇ τό σκότος τοῦ θανάτου, τό ἄδικον ἀντί τῆς δικαιοσύνης, τό μῖσος καί ὁ φθόνος ἀντί τῆς ἀγάπης, καί τούς ἀνθρώπους νά προτιμοῦν τό καταχθόνιον μῖσος ἀντί τοῦ φωτός τῆς Ἀναστάσεως. Παρά τήν φαινομενικήν τεχνολογικήν πρόοδον τῶν ἀνθρωπίνων κοινωνιῶν, παρά τάς διακηρύξεις περί τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καί τῶν θρησκευτικῶν ἐλευθεριῶν, τό ἐθνοφυλετικόν καί θρησκευτικόν μῖσος διογκοῦνται παγκοσμίως καί προκαλοῦν ἐπικινδύνους ἐντάσεις, αἱ ὁποῖαι ἐπιτείνουν τήν κυριαρχίαν τοῦ βασιλείου τοῦ θανάτου, τοῦ Ἅδου, τῶν καταχθονίων. Οἱ ἄνθρωποι ἀτυχῶς δέν ἠμποροῦν νά ἀνεχθοῦν τήν διαφορετικότητα εἰς τόν συνάνθρωπόν των. Δέν ἠμποροῦν νά δεχθοῦν τήν διαφορετικήν φυλετικήν καταγωγήν τοῦ ἀνθρώπου, τάς διαφορετικάς ἀντιλήψεις καί πεποιθήσεις του, πολιτικάς, θρησκευτικάς, κοινωνικάς.
Ἡ ἱστορία, ὅμως, ἔχει ἀποδείξει ὅτι ἀληθινή πρόοδος δέν δύναται νά ὑπάρξῃ χωρίς Θεόν. Οὐδεμία κοινωνία δύναται νά εἶναι ἀληθῶς προοδευτική καί εὐδαίμων, ἐάν δέν ὑπάρχῃ ἐλευθερία. Ἀλλά ἡ ἀληθινή ἐλευθερία ἀποκτᾶται μόνον μέ τήν παραμονήν πλησίον τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἱστορία τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος ἐπιβεβαιοῖ τραγικῶς αὐτήν τήν ἀλήθειαν. Ἡ ἀνθρωπότης ἐγνώρισε τήν ἐκ τῆς Κεντρικῆς Εὐρώπης πηγάσασαν φρίκην μέ τά ἑκατομμύρια θυμάτων τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου καί τῶν ρατσιστικῶν διωγμῶν. Ταὐτοχρόνως ὅμως ἔζησε καί τήν φρίκην τῶν δυνάμεων ἐκείνων, αἱ ὁποῖαι, ὀνομάζουσαι ἑαυτάς προοδευτικάς, διέπραξαν ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας ἀναλόγου μεγέθους καί σκληρότητος ἐγκλήματα εἰς τήν Ἀνατολικήν Εὐρώπην. Οὕτω, λοιπόν, ὁ ὁλοκληρωτισμός δέν γνωρίζει πολιτικάς παρατάξεις, ὡς ἀπότοκος ἑνός ἀνθρωπισμοῦ ἄνευ Χριστοῦ, μέ φυσικήν ἀπόληξιν τόν ὄλεθρον καί τόν θάνατον. Πάντα ταῦτα βεβαιοῦν ὅτι πᾶσα προσπάθεια διά ἀληθινήν ἐλευθερίαν ἄνευ Θεοῦ εἶναι καταδικασμένη εἰς τραγῳδίαν. 
Εἰς τήν κυριαρχίαν αὐτήν τῶν δυνάμεων τοῦ σκότους, ἡ Ἐκκλησία ἀπαντᾷ μέ τήν χάριν καί τήν δύναμιν τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ. Αὐτός, ὁ Ὁποῖος ἀνέλαβεν εἰς Ἑαυτόν τάς ἀσθενείας καί τά παθήματα ἑκάστου ἀνθρώπου, παρέχει εἰς τόν κόσμον διά τῆς Ἀναστάσεώς Του καί τήν βεβαιότητα ὅτι «νενίκηται ὁ θάνατος». 
Ἡ ἀνάστασις καί ἡ ζωή εἶναι δῶρον καί φῶς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖον «φαίνει πᾶσιν». Ἄς τιμήσωμεν ὅλοι τό δῶρον. Ἄς εὐχαριστήσωμεν οἱ πάντες τόν Δωρητήν, τόν «ὡς ἐν ἐσόπτρῳ διά σαρκός λάμψαντα τῷ κόσμῳ καί τό φῶς τῆς ἀναστάσεως τοῖς ἔθνεσι δείξαντα». Δεῦτε, λοιπόν, λάβωμεν φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου Φωτός τῆς Ζωῆς. Δεῦτε, ἀποδεχθῶμεν καί ὑποδεχθῶμεν τήν δωρεάν τῆς ἀναστάσεως καί ἀναφωνήσωμεν ἐκ καρδίας μεγαλοφώνως: 
Χριστός Ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος! Χαίρετε λαοί καί ἀγαλλιᾶσθε! 
Φανάριον, Ἅγιον Πάσχα ,βιδ΄ 
† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως 
διάπυρος πρός Χριστόν Ἀναστάντα εὐχέτης πάντων ὑμῶν

ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ REQUIEM ΤΟΥ JOHANNES BRAHMS (1833-1897) ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

$
0
0
ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΚΡΟΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ

Του π. Κωνσταντίνου Καλλιανού, ευχαριστώντας για τα Πνευματικά του Δώρα 


Ο Κύκλος Adagio-Μουσικές για τις μέρες του Πάσχαάνοιξε με τους επιβλητικούς ήχους του Εκκλησιαστικού Οργάνου, στο εξαιρετικό Ρεσιτάλ της Ουρανίας Γκάσιου. Συνεχίστηκε με Τα Κατά Ιωάννην Πάθητου J. S Bach από την Καμεράτα, με τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο στη διεύθυνση ορχήστρας και τον εντυπωσιακό Βρετανό τενόρο Jason Darnell στο ρόλο του Ευαγγελιστή. Ακολούθησε Η υμνωδία του Πάσχα συνομιλεί με τονΕπιτάφιοτου ΜίκηΘεοδωράκη,σε μια θαυμάσια μεταγραφή όσο  και ερμηνεία  των Γιάννη Σαμπροβαλάκη και Τάσο Αποστόλου αντίστοιχα που έδεσε αρμονικά με  τα παραδοσιακά τραγούδια και τους βυζαντινούς εκκλησιαστικούς ύμνους,ερμηνευμένους από την Νεκταρία Καραντζή. Ο  εμπνευσμένος  αυτός Κύκλος έκλεισε  θριαμβικά τη Μεγάλη Τετάρτη από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με τον  αρχιμουσικό Βασίλη Χριστόπουλο στο πόντιουμ σε μια ασύγκριτη  ερμηνεία του αριστουργηματικού Γερμανικού Requiemτου Johannes Brahmsμε σολίστ την Γερμανίδα υψίφωνο Susanne Bernhard, τον Γερμανό  βαρύτονο Jochen Kupfer, τη Χορωδία MotettenChorτου Μονάχου υπό την διεύθυνση του Benedikt Haag.


Έξη χρόνια μετά το θάνατο του Beethovenγεννιέται ο Brahms στο Αμβούργο το 1833. Ο  Felix Mendelssohn  γράφει την Ιταλική Συμφωνία, ο Wagnerαρχίζει να συνθέτει την όπερα Οι Νεράιδες, ιδρύεται ο σύλλογος Οι Σύντροφοι τουΔαβίδ,ενώ ένα χρόνο πριν το 1832 πεθαίνει ο μεγάλος Goethe. Τα πρώτα μαθήματα μουσικής ο Brahmsτα παίρνει από τον πατέρα του και λίγο αργότερα γίνεται μαθητής του διάσημου πιανίστα, συνθέτη  και δασκάλου Eduard Marxsen (1806-1887), στον οποίο αργότερα αφιερώνει το Piano Concerto No,2 Op. 83. Στα δέκα τέσσερα χρόνια του δίδει το πρώτο του ρεσιτάλ και η εκπληκτική δεξιότητά του στο πιάνο τον κάνει αμέσως γνωστό. Η συνάντησή  του με τον περίφημο βιολονίστα Joseph Joachim (1831-1907)εξελίσσεται σε διά βίου φιλία. Το ίδιο και η γνωριμία του με τον Robert  Schumann (1810-1856). Ο Γερμανός, ρομαντικός  συνθέτης που υπογράφει τις κριτικές του με τα ψευδώνυμα Ευσέβιος και Φλωρεστάν, μόλιςτον ακούει να παίζει στο πιάνο,  την επομένη, σε άρθρο του στην εφημερίδα, γράφει ότι ο Brahms  είναι το μέλλον της γερμανικής μουσικής. Και πράγματι παντρεύει την κλασική και τη ρομαντική έκφραση και δείχνει το νέο που μπορεί να βγει μέσα από την κλασική  φόρμα. Η Φιλία του  με το ζεύγος Schumannκρατά σε όλη του τη ζωή και η Clara Schumann(1819-1896), η σπουδαία πιανίστα και συνθέτης, η φίλη του, θα αποδειχθεί  η σημαντικότερη γυναίκα της ζωής του. Ο Brahms βοηθά πάντα αυτούς που θαυμάζει και στέκεται στο πλευρό της  ClaraSchumann  και των μικρών παιδιών της όταν ο πατέρας τους Robert  μπαίνει σε άσυλο.

Το 1865 μετά το βαρύ πλήγμα  από την απώλεια της Μητέρας του, ο  Brahms  αρχίζει να συνθέτει το Γερμανικό  Requiem, αν και πολλοί ισχυρίζονται ότι ο θάνατος του Schumann που είχε προηγηθεί ήταν το πρώτο ερέθισμα της έμπνευσής του. Όπως και να ’χει το Γερμανικό Requiem Op.45  για Χορωδία, Ορχήστρα, Σοπράνο και Βαρύτονο είναι έργο μεγαλειώδες! Το ολοκληρώνει μετά από τρία χρόνια και αμέσως στέλνει από ένα αντίγραφο στην  Clara και στον  Joachim για να κάνουν τις παρατηρήσεις τους. Χρόνια αργότερα, ο Brahms,ανακαλύπτει συγκινημένος ότι ο Robert Schumannσχεδίαζε να γράψει έργο με τον ίδιο τίτλο.Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι ο συνθέτης δε χρησιμοποιεί, όπως θέλει η παράδοση, το λατινικό κείμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αλλά επιλέγει αποσπάσματα από τη ΒίβλοΠαλαιά και Καινή Διαθήκη, καθώς και τα Απόκρυφα Ευαγγέλια, όπως τα μετέφρασε ο Λούθηρος (Luther Bible). Και ενώ τα Requiem αρχίζουν με προσευχή υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων (Να τους χαρίσει αιώνια ανάπαυση ο Κύριος),ο Brahms ξεκινά τη σύνθεσή του  με τους Μακαρισμούς  (Μακάριοι οι πενθούντες), θέμα που κυριαρχεί στο έργο.

 Το Γερμανικό Requiemαποτελείται από επτά μέρη: «Μακάριοι οι πενθούντες» (Ματθ. ε, 4), «Διότι πάσα σαρξ ως χόρτος» (Πετρ. α, 24), «Γνώρισόν μοι, Κύριε, το πέρας μου» (Ψαλμ. 39,5), «Ως αγαπητά τα Σκηνώματά Σου» (Ψαλ. 84,2), «Και υμείς ουν  λύπην μεν νυν έχετε» (Ιω. Ιστ, 22),  «Ου γαρ έχομεν ώδε μένουσαν  πόλιν» (Εβρ. ιγ, 14), «Μακάριοι οι νεκροί» (Αποκ. Ιδ, 13). Το Requiem του Brahms ονομάστηκε «Γερμανικό», αν και ο συνθέτης το ήθελε «Πανανθρώπινο», γιατί το λιμπρέτο του είναι γραμμένο στη Γερμανική γλώσσα. Αρχίζει δε  και τελειώνει με την ίδια λέξη, «Μακάριοι».

Τα πρώτα τρία μέρη της σύνθεσης παίζονται στην Βιέννη την 1ηΔεκεμβρίου του 1867.  Αργότερα, τη Μεγάλη Παρασκευή, 10 Απριλίου του 1868, παίζονται με μεγάλη επιτυχία τα έξη μέρη του έργου στον Καθεδρικό Ναό της Βρέμης υπό την μπαγκέτα του Brahms, με σολίστ τον  βαρύτονο Julius Stockhausenκαι με εμβόλιμη άρια από τον Μεσσίατου Handel,«Ξέρω ότι ο λυτρωτής μου ζει», πρωτοβουλία του οργανίστα και αρχιμουσικού του Ναού, για να ικανοποιηθεί ο κλήρος. Η πρώτη παρουσίαση και των επτά μερών του έργου γίνεται στις 18 Φεβρουαρίου του 1869 από την Ορχήστρα Gewandhaus της Λειψίαςυπό τον Carl Reinecke (1824-1910). Με το Γερμανικό Requiem, ο συνθέτης,  όχι μόνο γίνεται γνωστός σε όλη την Ευρώπη, αλλά λύνει οριστικά και το οικονομικό του πρόβλημα.  

Συγκλονιστικός ο τρόπος που ο διακεκριμένος αρχιμουσικός Βασίλης Χριστόπουλος ερμήνευσε το Γερμανικό Requiem! Ανέδειξε αυτό που είναι και ο πυρήνας του:τον ανθρώπινο πόνο και την τραγικότητα της ύπαρξής του. Όπως ο συνθέτης, έτσι και ο αρχιμουσικός, απαλλαγμένος από το  μεταφυσικό δέος, βιώνει  τον θρήνο και τον πόνο και υποβάλλει σε περισυλλογή και παρηγορία το ακροατήριο, καθιστώντας το  μέτοχο της αιώνιας τραγικής στιγμής της πτώσης και κοινωνό  της γαλήνιας,  θεϊκής καταλλαγής. Είχε βέβαια σπουδαίους ερμηνευτές, πνευματικούς συνοδοιπόρους, όπως την εκπληκτική Χορωδία MotettenChorτου Μονάχου, τους εξαίσιους σολίστSusanne Bernhard  και  Jochen Kupferκαι την αναγεννημένη Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, που έχει το θαυμασμό μας, τόσο για την ερμηνεία της, όσο και για την στωικότητα, με την οποία αντιμετωπίζει τα μυριάδες προβλήματά της! Ως πότε όμως, ω «άρχοντες του τόπου»;


Είναι  δύσκολο να εκφράσουμε τη συγκίνηση και τη μυσταγωγία, διάχυτες στη σπουδαία αυτή συναυλία, ίσως με τα λόγια του Hans Von Bulow να αποδίδουμε την ιερότητα της σύνθεσης και της ερμηνείας: «Πιστεύω στον BachΤον Πατέρα, στον Beethoven Τον Υιό και στον Brahms Το Άγιον Πνεύμα της Μουσικής»! 







Από την Αντιγόνη του Σοφοκλή στην Αντιγόνη του Ζαν Ανούιγ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών - Δια βίου αντίσταση

$
0
0
Γράφει η Ανθούλα Δανιήλ 

Πέρασανπενήντα δύο χρόνια από τότε που η ComèdieFrançaiseείχε επισκεφθεί την Ελλάδα. Και τώρα μισόν αιώνα μετά, επέστρεψε για να παίξει την Αντιγόνητου Ζαν Ανούιγ, η οποία, εν πολλοίς, αντλεί τον σκελετό της από την Αντιγόνητου Σοφοκλή. Και λέω τον σκελετό της, διότι ο  Ανούιγ δεν αντέγραψε τον Σοφοκλή αλλά και οι δύο, και ο αρχαίος ποιητής και ο σύγχρονος δραματουργός, έγραψαν, ο καθένας το δικό του έργο, ένα έργο που καταγγέλλει την εξουσία και τους τρόπους επιβολής της.

Ο Σοφοκλής έγραψε την Αντιγόνη του το 442 π. Χ. όταν ο Περικλής ήταν  αδιαφιλονίκητος άρχων της Αθήνας και εφάρμοζε την ενός ανδρός αρχή  παραμονές σχεδόν του καταστρεπτικού Πελοποννησιακού Πολέμου (431 π.Χ.). Ο Ανούιγ, γοητευμένος από την αρχαία ηρωίδα, την αποσπά από το θηβαϊκό μύθο-κύκλο της και την εγκαθιστά στην σύγχρονή του Γαλλία, το 1944,  για να  την προτάξει στη κυβέρνηση του Βισύ του στρατάρχη  Πεταίν, που συνεργάζεται με τους Ναζί. Ποιος; Αυτός, ο Πεταίν, ένας ήρωας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι προφανής η ιστορική περιρρέουσα ατμόσφαιρα που κεντρίζει τον μεγάλο δραματουργό.

Η αρχαία Αντιγόνη, με ανακοινωμένη από τον Κρέοντα, βασιλιά της Θήβας, την ποινή του θανάτου για τον παραβάτη, θα τολμήσει να θάψει τον αδελφό της Πολυνείκη, ο οποίος ήρθε από το Άργος εναντίον της πατρίδας του και του αδελφού του Ετεοκλή γιατί δεν του έδινε την εξουσία όπως είχαν συμφωνήσει. Οι δύο νέοι σκοτώνονται στην αδελφοκτόνα μάχη. Ο Κρέων αποφασίζει να τιμήσει τον Ετεοκλή ως εθνικό ήρωα και να τιμωρήσει τον Πολυνείκη ως εχθρό. Και η τιμωρία είναι να μείνει άκλαυτος και άθαφτος, να τον φάνε τα σκυλιά και τα όρνια (μη τάφω καλύψαι μηδέ κωκύσαι τινά, εάν δ’ άκλαυτον, άταφον, οιωνοίς γλυκύν θησαυρόν εισορώσι προς χάριν βοράς). Για την Αντιγόνη, αυτός που τιμωρείται είναι αδελφός. Για τον Κρέοντα είναι εχθρός. Για την Αντιγόνη προέχει ο παραδοσιακός νόμος και η τήρηση των νενομισμένων, για τον Κρέοντα όλα αυτά δεν έχουν αξία μπροστά στην πολιτική τάξη. Οι δύο ήρωες, αντίπαλοι, ασυμβίβαστοι και αμετακίνητοι στις θέσεις τους, θα συγκρουστούν και από τη σύγκρουση θα βγουν και οι δύο χαμένοι. Ηθικά άρτια η Αντιγόνη, αλλά νεκρή, συντετριμμένος και μετανοημένος ο Κρέων, αλλά και ως άνθρωπος και ως άρχοντας κατεστραμμένος. Η σύνεση που δεν έδειξε ήρθε παράκαιρα. Δι ελέου και φόβου τον ακούμε να θρηνεί: πρώτη μετράει για την ευτυχία η φρόνηση. Δεν πρέπει να ασεβούμε στους θεούς. Τα μεγάλα λόγια, αφού έφεραν μεγάλες συμφορές, δίδαξαν στα γηρατειά τη φρόνηση, λέει ο ποιητής (Πολλώ το φρονείν ευδαιμονίας / πρώτον υπάρχει· χρη δε τα γ’ ες θεούς /μηδέν ασεπτείν· μεγάλοι δε λόγοι/ μεγάλας πληγάς / αποσείσαντες/  γήρα το φρονείν εδίδαξαν).

Ο σκηνοθέτης Μαρκ Πακέν έθεσε το ερώτημα που «είναι διαρκώς επίκαιρο: τι είναι η πολιτική; Στοχασμός ή επάγγελμα;». Η απάντηση είναι προφανής και η σύγχρονη πραγματικότητα απογοητευτικά ρεαλιστική. Ο στοχασμός δεν έχει θέση στον σημερινό κόσμο. Κι όμως, ένα ιστορικό θέατρο ηλικίας 334 ετών που ιδρύθηκε από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ το 1680, περιοδεύει στην Ευρώπη και κάνει στάση στην Αθήνα για να μας πει πως μπορεί η ωμή πραγματικότητα να λέει άλλα, οι άνθρωποι της σκέψης όμως αντιστέκονται. Η Αντιγόνη είναι η προμετωπίδα όλων εκείνων που στέκονται πίσω της: σκηνοθέτης, ηθοποιοί, διοργανωτές, θέατρο, η Γαλλική Πρεσβεία, το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Μέγαρο.

Ο γαλλικός θίασος λοιπόν, έρχεται να μας τονίσει πως «η εύθραυστη, αλλά απείθαρχη και πεισματάρα αυτή Αντιγόνη γίνεται μια γυναίκα, μια ‘‘απομυθοποιημένη’’ φιγούρα, ανθρώπινη, που μιλάει στο κοινό με μια γλώσσα ‘‘μεγάλης απλότητας και ομορφιάς, με φωνή σπαρακτική σαν βιολοντσέλο’’, όπως έγραψε ο Φιγκαρό». Φωνή σαν «βιολοντσέλο»  η Αντιγόνη του Ανούιγ, σαν πικραμένο πουλί θρηνεί όταν βλέπει άδεια τη φωλιά από τα μικρά της, η Αντιγόνη του Σοφοκλή (ανακωκύει πικράς όρνιθος οξύν φθόγγον, ως όταν κενής ευνής νεοσσών ορφανόν βλέψη λέχος). Η παρομοίωση μόνο με το θρήνο της Παναγίας θα μπορούσε να παραλληλιστεί, για να φανεί το μέγεθος της συμφοράς και του πόνου που έως θανάτου την συγκλονίζει. Και γι’ αυτό τολμά να σταθεί ορθομέτωπη μπροστά στον Κρέοντα. Υπερασπιζόμενη τα ιερά που από πάντα ζουν αυτά και κανείς δεν ξέρει πότε πρωτοφανερώθηκαν (αεί ποτε ζη ταύτα, κουδείς οίδεν εξ ότου ’φάνη),  θα προτιμήσει το θάνατο, αρκεί να θάψει τον αδελφό της και αγαπημένη με αυτόν θα βρεθεί στον άλλο κόσμο. Η Αντιγόνη του Σοφοκλή πηγαίνει θρηνώντας στο θάνατο για τη ζωή που χάνει. Η Αντιγόνη του Ανούιγ δεν θέλει να ζήσει σ’ έναν  κόσμο που τον κυβερνά η σκοπιμότητα και η βία και που η ίδια δεν έχει τη δύναμη να τον αλλάξει.


Η Αντιγόνη είναι γεμάτη αμφισημίες, είπε ο σκηνοθέτης. Κι εμείς διαβάζοντας ή παρακολουθώντας βλέπουμε ότι ο Κρέων είναι ορθολογιστής (ο Σοφοκλής μαθήτευσε στους σοφιστές)  και δεν δίνει σημασία στις προκαταλήψεις για την τήρηση των παραδόσεων. Ο Κρέων του Ανούιγ όμως είναι συμβιβασμένος με την αχρειότητα πολιτικός. Είναι ο «μάγειρας» στην κουζίνα της πολιτικής. Η Αντιγόνη μισεί την κουζίνα του. Είναι επαναστάτρια, και όχι για να ανατρέψει κάτι παλιό, αλλά για να το τηρήσει.  Ο Κρέων είναι υπέρ του ανθρώπινου νόμου, η Αντιγόνη υπέρ του θείου. Ο Φάνης Κακριδής είχε πει πως η Αντιγόνη μοιάζει με τις μάρτυρες της πίστεως. Πεθαίνει για την πίστη της. Στη γαλλική εκδοχή, η επιμονή του Κρέοντα να συνετίσει την Αντιγόνη να «καταλάβει» εκείνη απαντά: «Δεν θέλω να καταλάβω. Εγώ βρίσκομαι εδώ για να πω όχι και να πεθάνω». Η ρητορική, η επιχειρηματολογία, η πολιτική ανάγκη που κατευθύνει τον Κρέοντα δεν πείθει την Αντιγόνη. Και οι δύο αγκιστρωμένοι  στις απόψεις τους δεν κάνουν κανένα βήμα για να προσεγγίσουν το μέτρο·  «κακείνο ποιείν και τάλλο μη αφιέναι». Η ρήση μας θυμίζει και το λόγο του Χριστού, όταν ο πονηρός πλούσιος τον ρώτησε αν πρέπει να πληρώνει φόρους. Και ο Ιησούς είπε «απόδοτε τα τοΚαίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ». Επομένως η Αντιγόνη δεν απέδωσε τα του νόμου τω νόμω, Κρέοντι, και ο Κρέων δεν απέδωσε τα του νεκρού τω νεκρώ, Πολυνείκ, σύμφωνα με τα νενομισμένα. 

Στη γαλλική εκδοχή, ο  σκηνοθέτης μας προφυλάσσει να μην δούμε την Αντιγόνησαν μια διασκευή της αρχαίας. Γιατί στον κόσμο του Ανούιγ,  υπάρχει απάτη και της διαφθορά (που δεν υπάρχει στο δράμα του Σοφοκλή),  δεν υπάρχουν θεοί, παρά μόνο παράφρονες ηγέτες. Έτσι «μέσα στο ζοφερό κλίμα της γερμανικής κατοχής… στο  Παρίσι των συλλήψεων,  των προκηρύξεων, των επιθέσεων, του φόβου και της βίας, η Αντιγόνη ενσαρκώνει ξαφνικά τις ελπίδες μιας ολόκληρης γενιάς», της Αντίστασης. Στις πιέσεις του Κρέοντα η Αντιγόνη ουρλιάζει: «Τα θέλω όλα, όλα, ειδάλλως δεν θέλω τίποτα… ειδάλλως να πεθάνω». Και η Αντιγόνη θα πεθάνει κι ο Κρέων θα περιμένει το δικό του θάνατο, ενώ οι φρουροί παίζουν τα χαρτιά τους και η ζωή συνεχίζεται.

Η Αντιγόνηως θεατρική παράσταση λογοκρίθηκε στα χρόνια του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά. Διδάσκεται πάντα στο σχολείο καθώς και στην Γαλλία για τις ιδέες της, για το κήρυγμα της αδελφικής αγάπης, για τη δύναμη αντίστασης στην αντίδραση και στον ανίερο συμβιβασμό,  για τη σύγκρουση των δύο αντιπάλων, μέχρι θανάτου της μιας και μέχρι πολιτικής εξοντώσεως του άλλου. Κι ακόμα για τη σύνεση που δεν πρέπει να ξεχνάμε, για το μέτρο που δεν πρέπει να παραβιάζουμε, για την ύβριν που δεν πρέπει να διαπράττουμε. Για τη σωφροσύνη που είναι η μόνη οδός της ευτυχίας.

Ευτυχείς και όσοι μπόρεσαν και εξασφάλισαν ένα εισιτήριο για μια παράσταση που θα θέλαμε όλοι να απολαύσουμε αλλά δεν…

Άννας Τσουκαλά-Κουφού: ΜΑ, ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ! (ποίημα)

$
0
0

Στην χειμωνιά,
τον ήλιο να παρακαλείς,

παράθυρο στη συννεφιά ν’ αφήνει
για να μπορείς να περπατάς
στα παραθύρια της καρδιάς
να μην κρυώνεις!

Στις καταιγίδες   του βοριά,       
σ’ όλου του κόσμου  τα πουλιά
του θεριστή την αντηλιά,
στην αγκαλιά σου  να κρατείς,
να τους μοιράζεις.   
   
Τον άγιο  τόπον της σιωπής
να μην ξεχνάς
με προσευχές να προσκυνάς
τους αληγείς να εκδιώκεις,
                              
μα, σαν αργεί η
η χειμωνιά να προσπεράσει
μια σπίθα απ’ του τζακιού  σου
την θρακιά στο προσκεφάλι να κρατάς,
για να μην έλθει η λησμονιά
και μας πληγώσει.

Βλέπεις πολλές οι λησμονιές
στη χώρα της πικρής σοδειάς
τούτες τις άτυχες χρονιές, μα θα περάσει!!!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ. «Έπιασε» τα 80 ο μαέστρος της καρδιάς μας!

$
0
0
 Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΡΑΟΥΝΑΚΗΣ / Φωτογραφίες από το αρχείο του 






















Ήταν Μάρτιος του 2003. Συζητούσα τότε για μια συναυλία με το συνθέτη Γιάννη Σπανό για το «Ηρώδειο». Τελικά οι «υπεύθυνοι» δεν μας παραχώρησαν το θέατρο, είχαν άλλα σημαντικότερα πράγματα να παρουσιάσουν εκεί -φίλους και γνωστούς- ως συνήθως!... Αντί γι’ αυτό μας πρότειναν η συναυλία να γίνει στο θέατρο «Λυκαβηττού» και μάλιστα «συμπαραγωγή» με το «Ελληνικό Φεστιβάλ».. Ο συνθέτης δεν δέχτηκε και «προσβεβλημένος» γιατί δεν του… «έδωσαν» το «Ηρώδειο» διέλυσε την συνεργασία μας. Λάθος του.

Επειδή μπροστά μου είχα αρκετούς μήνες για προετοιμασία, επικοινώνησα με τον συνθέτη Γιώργο Κατσαρό, που μαζί του το περασμένο καλοκαίρι είχα κάνει μια συναυλία στο Αρχαίο Στάδιο των Δελφών [23-8-2002], στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την πανσέληνο του Αυγούστου, που διοργάνωνε τότε το Υπουργείο Πολιτισμού σε αρχαιολογικούς χώρους. Ο μαέστρος δέχτηκε την πρόταση μου και έτσι αρχίσαμε την προετοιμασία της συναυλίας που ήταν προγραμματισμένη για την Παρασκευή 4 Ιουλίου 2003, με την οποία ο Γιώργος Κατσαρός θα γιόρταζε τα σαράντα και κάτι μουσικά του χρόνια.

Αλλιώς είχα φανταστεί εκείνη την συναυλία και αλλιώς προέκυψε στην πορεία… Είχα φανταστεί στο πλευρό του Κατσαρού όλα τα «παιδιά» του και κυρίως την Μαρινέλλα και τον Γιάννη Πάριο. Δεν είχα όμως τότε υπολογίσει τον χαρακτήρα του μαέστρου, που δεν ήθελε να γίνει «φόρτωμα» σε κανένα τραγουδιστή και ας του όφειλαν πολλοί την καλλιτεχνική τους ύπαρξη. Έτσι δεν με άφησε ούτε καν να το προτείνω στους πιο πάνω καλλιτέχνες. [Απ’ ότι έμαθα μετά, του έκαναν  παράπονα για την μη συμμετοχή τους στην συναυλία!]. Έτσι η «Αναδρομή» -έτσι ονομάσαμε την συναυλία- ήταν μια απλή συναυλία, με την έκτακτη συμμετοχή μόνο του Δημήτρη Μητροπάνου [ο οποίος αν και του προτείναμε δεν δέχτηκε να πληρωθεί] και με ερμηνευτές την Αλέκα Κανελλίδου, τον Ηλία Κλωναρίδη, την Φωτεινή Σαββατιανού, τον Γιώργο Τσαρνά μαζί με  16μελή ορχήστρα και την συμμετοχή της Παιδικής Πολυφωνικής Χορωδίας της Πάτρας. Μια συνηθισμένη δηλαδή συναυλία με τίποτα το «πανηγυρικό», όπως θα έπρεπε να είναι…

Πέρα όμως από τον… «χαρακτήρα» του μαέστρου είχα τότε να αντιμετωπίσω και άλλα. Στην διάρκεια της προετοιμασίας αναγκάστηκε να ταξιδέψει στην Αμερική για λόγους υγείας ενός πολύ αγαπημένου του προσώπου. Αλλά και πριν από αυτό το ταξίδι, για τον ίδιο λόγο, έζησε πολλές ημέρες αγωνίας και έντασης.

Μια μικρή αποτυχία ήταν το αποτέλεσμα αυτής της συναυλίας και σε αυτό εκτός  των άλλων έπαιξε ρόλο και ένας φοβερός καύσωνας που μας ταλαιπωρούσε εκείνες τις ημέρες και έστειλε τους Αθηναίους στις παραλίες για το τριήμερο. Στεναχωρήθηκα για το αποτέλεσμα αυτό. Στον Γιώργο Κατσαρό άξιζε κάτι μεγάλο και ήθελα εγώ να το έχω κάνει. Αντίθετα, η δεύτερη συναυλία μας που έγινε λίγες μέρες μετά [14/7/03] στην «Μονή Λαζαριστών» στην Θεσσαλονίκη σημείωσε μεγάλη επιτυχία.

Με τον Γιώργο Κατσαρό συνεχίσαμε την συνεργασία μας για δυό χρόνια κάνοντας μαζί 12 συναυλίες [την 13ηδεν θέλω να την θυμάμαι!]. Στις 12/8/03 τον πήγα στην πατρίδα του την Κέρκυρα. Είχε δέκα πέντε χρόνια να εμφανιστεί εκεί. Η συναυλία έγινε στο Περιστύλιο των Ανακτόρων, με αφορμή την πανσέληνο του Αυγούστου σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού.

«Η επιστροφή του μαέστρου στην… Ιθάκη του!», έγραφαν οι εφημερίδες. Χιλιάδες οι θεατές που αποθέωσαν τον «δικό» τους άνθρωπο. Και η συγκίνηση περίσσευε σ αυτή την μουσική πανσέληνο για το Γιώργο Κατσαρό καθώς στον ίδιο χώρο πρωτόπαιξε σε ηλικία δέκα έξι χρόνων σαν πρώτο σαξόφωνο της παλιάς Φιλαρμονικής της Κέρκυρας!. Νομίζω ότι την ευχαριστήθηκε ο μαέστρος εκείνη την συναυλία, όπως πιστεύω ότι εκτίμησε ότι δεν την έκανα στην Ελευσίνα όπως μου είχαν ζητήσει, αλλά θέλησα να τον πάω στην Κέρκυρα, με ότι αυτό συνεπάγεται οικονομικά για την παραγωγή.

Ακολούθησαν και άλλες συναυλίες. Ξεχωρίζω αυτή στο κατάμεστο Δημοτικό θέατρο Βόλου στις 2/2/2004. Με αυτή την αφορμή μείναμε μαζί αρκετές μέρες στον όμορφο Βόλο μια και το ίδιο διάστημα ο δραστήριος διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βόλου ο γνωστός ηθοποιός Σπύρος Μαβίδης ανέβαζε τον «Μαγικό αυλό» και την διασκευή της μουσικής του Μότσαρτ είχε κάνει ο Γιώργος Κατσαρός. Την μια ημέρα έγινε η συναυλία μας και την επομένη η πρεμιέρα της παράστασης. Ο τότε Δήμαρχος Βόλου Κυριάκος Μήτρου τίμησε τον μαέστρο για την πολυετή προσφορά του. Σαν μικρό παιδί θυμάμαι χαιρόταν την επιτυχία και των δύο εκδηλώσεων αλλά κυρίως χαιρόταν από την αγάπη που του έδειχνε ο κόσμος στον δρόμο, στα τσιπουράδικα, που μας πήγαιναν οι άνθρωποι του θεάτρου, παντού!

Την ίδια έντονη αγάπη ένιωσε από τους τρείς χιλιάδες θεατές και στην συναυλία μας στο θέατρο του «Φοίνικα» στο Περιστέρι [2/6/2004] αλλά και στο Δημοτικό θέατρο της Ζακύνθου [5/7/2004] και στο κηποθέατρο «Αλκαζάρ» της Λάρισας [14/7/04] και βέβαια στο κατάμεστο «Βεάκειο» αμφιθέατρο του Πειραιά [2/8/2004] που για μένα ήταν η τελευταία συνεργασία με τον Γιώργο Κατσαρό. Ακολούθησε λίγες μέρες μετά η 13ησυναυλία μας που ήταν και η… «φαρμακερή»! Μια ηλίθια αντιδήμαρχος κατόρθωσε – μέσα στην άγνοια της και τον κακό χαρακτήρα της – να μας «μπουρδουκλώσει» με τον μαέστρο και να τον οδηγήσει σε μια τηλεφωνική συμπεριφορά που δεν μου άρεσε καθόλου. [Δεν ξέρω αν έπαιξε ρόλο και η γνωστή… Κυπριακή σαβούρα που συχνά… «συναντούσα» τα τελευταία χρόνια στα πόδια μου και που κάποια στιγμή θα πρέπει να ασχοληθώ σοβαρά μαζί του, όπως του αξίζει…]. Την ξεχνώ αυτή την τελευταία κακή στιγμή με τον μαέστρο. Κρατώ όλα τα υπόλοιπα, που για μένα ήταν πολύ σημαντικά. 

Πολλές ήταν οι συνεργασίες μου στο θέατρο και την μουσική τα τριάντα πέντε χρόνια που δούλεψα στον χώρο. Γνώρισα κάθε «καρυδιάς καρύδι», ένα μάλιστα από αυτά τα ασήμαντα-μικρά «καρυδάκια» μού έδειξε τελευταία το πραγματικό άθλιο-άρρωστο πρόσωπο του! Τώρα μακριά από αυτό το χώρο βλέπω ότι η δίχρονη συνεργασία μου με τον Γιώργο Κατσαρό, ήταν η καλύτερη! Από την πρώτη στιγμή τον ένιωσα «δικό» μου άνθρωπο. Θες το καθαρό βλέμμα του, θες ότι ταίριαζαν οι απόψεις μας για την κατάσταση που επικρατούσε στο χώρο μας, θες γιατί ήταν συνεπής σε όλα, θες γιατί έψαχνε την κάθε λεπτομέρεια μιας δουλειάς όπως πάντα έκανα και εγώ… Μοιάζαμε. Και οι δυο είμαστε υπέρμαχοι της σκληρής δουλειάς, της ποιότητας σε ότι κάναμε είτε αυτό ήταν για τον «Λυκαβηττό» είτε για την μικρή αυλή του Δημοτικού σχολείου στο Κρανίδι. Το ίδιο σοβαρά αντιμετωπίζαμε την δουλειά μας. Άσε που είχαμε μια τρομερή επικοινωνία. Τον έβλεπα στα μάτια και καταλάβαινα -χωρίς λόγια- τι ήθελε, τι σκεφτόταν... Το ίδιο νομίζω και εκείνος… Του μίλαγα πάντα στον πληθυντικό – από σεβασμό στο έργο του και όχι μόνο... Κι εκείνος όμως μου μίλαγε στον πληθυντικό και ας μου.. «έριχνε» είκοσι και χρόνια, γιατί «δεν με ήξερε», όπως μου είπε σε κάποια στιγμή «έντασης»! Το θεωρώ λάθος του αυτό. Μετά από τέτοια εμπειρία στον χώρο, τα δυό χρόνια συνεργασίας μας ήταν υπέρ αρκετά για να μ’ έχει «μάθει»! Δυστυχώς, πάντα «βιβλίο ανοιχτό» ήμουν και αυτό ήταν το σοβαρότερο «ελάττωμα» μου το οποίο «εκμεταλεύτηκαν» ουκ ολίγοι!...

Παρ’ όλα αυτά ο Γιώργος Κατσαρός ναι, ήταν η καλύτερή μου συνεργασία στο μουσικό χώρο. Σε αυτό το χώρο που δεν συμβαίνει συχνά να γνωρίζουμε τέτοιους ανθρώπους. Συνήθως συναντάμε ανθρώπους –που ανεξάρτητα αξίας– πιστεύουν για τον εαυτό τους ότι είναι το κέντρο της γης και ότι όλοι είναι υποχρεωμένοι να περιστρέφονται γύρω τους και να τους υπηρετούν! Στα τριάντα πέντε χρόνια που βρισκόμουν στο χώρο, είτε ως συντάκτης πολιτιστικών, είτε σαν διευθυντής παραγωγής σε θέατρα, είτε σαν παραγωγός μουσικών ή θεατρικών εκδηλώσεων, οι άνθρωποι που γνώρισα σαν τον Γιώργο Κατσαρό είναι μετρημένοι στα μισά δάκτυλα του ενός χεριού!

Μετά από εκείνη την 13ησυναυλία και το τηλεφώνημα του δεν ξαναμιλήσαμε. Θυμάμαι μόνο -ίσως ένα χρόνο μετά-, όταν έμαθε από συνεργάτη του μουσικό ότι είχα περάσει μια μεγάλη ταλαιπωρία με την υγεία μου -που εξακολουθεί μέχρι σήμερα κατά διαστήματα να με ταλαιπωρεί- μου τηλεφώνησε. Ευγενικός πάντα ο μαέστρος! Εγώ δεν θα έλεγα ότι ήμουν το ίδιο «ευγενικός»... Προβλήματα υγείας και… προβληματικοί άνθρωποι, που συνεργάστηκα στην συνέχεια μαζί τους -θέλοντας να αποδείξω στον εαυτό μου ότι ακόμα «μπορώ»- δεν με άφησαν να είμαι απόλυτα σωστός απέναντι στον μαέστρο, όπως θα ήθελα.

Στα χρόνια που ακολούθησαν πάντα από μακριά, μάθαινα τα νέα του. Έβλεπα το σημαντικό έργο που έκανε ως Πρόεδρος των «Μουσικών Συνόλων» του Δήμου Αθηναίων από το 2006, που εξελέγη δημοτικός σύμβουλος [ώς το 2010]  στο πλευρό του Νικήτα Κακλαμάνη. Χαιρόμουν να διαβάζω ότι εξακολουθεί να γράφει μουσική για το θέατρο και μάλιστα σε μεγάλες παραγωγές, που σήμερα κάνουν οι… «βιομηχανίες» του θεάματος, που έχουν κάνει «κατάληψη» στον χώρο με τα καλά και τα άσχημα τους.

Πριν από λίγες ημέρες κάπου στο διαδίκτυο διάβασα -αχ αυτό το… αποκαλυπτικό διαδίκτυο τι μας κάνει ρε «φίλε» Μιχάλη!- ότι ο Γιώργος Κατσαρός συμπλήρωσε τα 79 του χρόνια και μπήκε στα 80! Με αυτή την αφορμή σκέφτηκα να γράψω  αυτό το μικρό αφιέρωμα. Μπορεί να έχω χρόνια να τον δω. Μπορεί να εγκατέλειψα πια τον χώρο της παραγωγής στο θέατρο και την μουσική, μα πάντα θυμάμαι αυτούς που συνεργάστηκα που είτε δεν ζουν όπως η Κατερίνα Βασιλάκου καί η Καίτη Χωματά, είτε ζουν και «βασιλεύουν», όπως ο Γιώργος Κατσαρός που γράφει  ακόμα μουσική κυρίως για το θέατρο, που όπως θυμάμαι μου έλεγε ότι ήταν η μεγάλη του αγάπη. Ας θυμηθούμε λοιπόν τον μαέστρο της καρδιάς μας και  ας  τον γνωρίσουν μέσα από αυτό το κείμενο και οι νεότεροι.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ, ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

Ο Γιώργος Κατσαρός γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 7 Μαρτίου 1934. Από επτά χρονών αρχίζει μαθήματα στο βιολί και στα θεωρητικά. Στα δέκα τέσσερα αρχίζει να μαθαίνει σαξόφωνο. Μέχρι να τελειώσει το γυμνάσιο γίνεται ο πρώτος σαξοφωνίστας της παλιάς Φιλαρμονικής της Κέρκυρας και ήδη μαζί με φίλους του μουσικούς έχουν φτιάξει την ορχήστρα τους παίζοντας σε αποκριάτικους χορούς, σε γάμους, με ρεπερτόριο βασισμένο στη νεοφερμένη τότε τζαζ.

Βρισκόμαστε στην δεκαετία του 1950, όταν ο Γιώργος Κατσαρός έρχεται στην Αθήνα και προετοιμάζεται να δώσει εξετάσεις στην Πάντειο και στην Νομική. Στα διαλείμματα από το διάβασμα συχνάζει στο καφενείο των μουσικών. Εκεί θα κλείσει την πρώτη του δουλειά στην Θήβα, για να ακολουθήσει μια ακόμα στην Χαλκίδα σε περιοδεύοντα θίασο, στην ορχήστρα ενός σημαντικού συνθέτη της εποχής του Θόδωρου Παπαδόπουλου.

Παράλληλα με τις σπουδές του στην Πάντειο και το Ωδείο Αθηνών, έρχεται η δεύτερη ευκαιρία στο πρόσωπο του μαέστρου Λυκούργου Μαρκέα, ο οποίος τότε συνεργαζόταν με μεγάλους του τραγουδιού όπως ο Τώνης Μαρούδας, Σώτος Παναγόπουλος, Καίτη Μπελίντα, Ρένα Βλαχοπούλου, Μάγια Μελάγια, Τρίο Μπελ Κάντο, Τρίο Καντσόνε και αρχίζει να παίζει μαζί του σε ορχήστρες σε καμπαρέ και επιθεωρήσεις πίστας. Φυσικά δεν δυσκολεύεται να διαλέξει τη μουσική εγκαταλείποντας ύστερα από δύο χρόνια την Πάντειο και αφού έχει υπηρετήσει την στρατιωτική θητεία του στην αεροπορία [παρέα με τον Τόλη Βοσκόπουλο και τον Ανδρέα Μπάρκουλη!]

Αρχίζοντας να «κολυμπάει» στα βαθιά νερά της Αθηναϊκής νύχτας το 1960 αναλαμβάνει την πρώτη του δουλειά ως μαέστρος σ ένα από τα σημαντικότερα μαγαζιά της Αθήνας, το «Πλακιώτικο σαλόνι». Την ίδια χρονιά παίρνει μέρος στις εξετάσεις που έχει προκηρύξει το Ελληνικό Ιδρυμα Ραδιοφωνίας. Ενορχηστρώνει δύο τραγούδια και ζητά από την εξαδέλφη του Νανά Μούσχουρη να τα ερμηνεύσει. Με αυτά τα τραγούδια περνά τις εξετάσεις και γίνεται ένας από τους μαέστρους της μεγάλης Ορχήστρας Ποικίλης Μουσικής του ΕΙΡ.

Το 1961 η γνωριμία του με τον μεγάλο θεατρικό επιχειρηματία Βασίλη Μπουρνέλη ήταν η αρχή της θεατρικής του σταδιοδρομίας. Μαέστρος στο θέατρο «Κήπου» σε επιθεώρηση με πρωταγωνιστές τον Ορέστη Μακρή, Βασίλη Αυλωνίτη, Νίκο Σταυρίδη, Καίτη Μπελίντα, Μάγια Μελάγια, Σπεράντζα Βρανά. Σε αυτή την πρώτη του παράσταση ως μαέστρου, γνωρίζει την 16χρονη τότε χορεύτρια -μαθήτρια της σχολής «Ζουρούδη»- Μιρέλλα, την οποία μετά από έξι χρόνια παντρεύεται και μαζί αποκτούν δύο παιδιά τον Αντώνη και τον Αλέξανδρο.

ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΕΣ…

Στο σημείο αυτό θα κάνω μια παρένθεση.. Όλα τα στοιχεία αυτού του μικρού αφιερώματος στον Γιώργο Κατσαρό τα είχα από την περίοδο της συνεργασίας μας, τότε που ετοίμαζα ένα 20σέλιδο έντυπο με αφορμή την συναυλία μας στον «Λυκαβηττό». Παρ’ όλα αυτά θέλησα να ρίξω μια ματιά στο διαδίκτυο μήπως έχω κάτι ξεχάσει. «Άνοιξα» την Wikipedia. Δεν ξέρω ποιος είχε γράψει εκεί ένα μικρό βιογραφικό του Γιώργου Κατσαρού, αλλά το θεωρώ κακοπροαίρετο. Διαβάζω σε κάποιο σημείο: «Διετέλεσε διευθυντής ορχήστρας του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας κατά την περίοδο της χούντας των Συνταγματαρχών».  Όπως γράφω μερικές σειρές πιο πάνω ο Γιώργος Κατσαρός, μετά από εξετάσεις, έγινε μαέστρος της Ορχήστρας ποικίλης μουσικής του ΕΙΡ το 1960 και όχι στην «περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών»! Αλλά, να ήταν μόνο αυτή η «ρετσινιά» που κόλλησαν στον Κατσαρό εκείνα τα χρόνια! Έτσι δεν συμβαίνει πάντα σε αυτό τον τόπο με αυτούς που αξίζουν και προχωρούν με επιτυχία στον τομέα τους; Χρωστάει κανείς να πεί καλό γι αυτούς; Το έζησα στο πετσί μου πολλές φορές!... Θυμάμαι τον θόρυβο που είχε ξεσπάσει τότε που κάποιοι «καλοπροαίρετοι» διέδιδαν ότι το γνωστό τραγούδι «Κυρά-Γιώργαινα» το είχε γράψει για την γυναίκα του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου. Nα ποιά είναι η αλήθεια γι αυτό το τραγούδι.. Όπως έλεγε σε συνέντευξη του στον Δημήτρη Κατσανάκη στην «Ελευθερία» της Λάρισας στις 15/7/2004 «…Η κυρά Γιώργαινα, το γνωστό τραγούδι του που χάλαγε κόσμο στην εποχή του, δεν ήταν άλλη από την γυναίκα του Μιρέλλα Κουτσόκωστα γέννημα-θρέμμα της οδού 25ηςΜαρτίου της Λάρισας… Στιχουργός ήταν ο Πυθαγόρας ο οποίος εμπνεύστηκε τους στίχους από την συχνή επικοινωνία του με τον συνθέτη οπότε ρωτούσε την Μιρέλλα αστειευόμενος Κυρά Γιώργαιναπού είναι ο άντρας σου;» Η φράση έγινε στίχος και μια μεγάλη διαχρονική  επιτυχία. Οσο για το..πούρο – του επόμενου στίχου – είναι και αυτό μια από τις συνήθειες του συνθέτη!.» Και εδώ κλείνει η.. παρένθεση και τα σχόλια δικά σας…

ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

Ο Γιώργος Κατσαρός το 1966 πραγματοποιεί την πρώτη του συναυλία ως μαέστρος στο θέατρο «Κεντρικόν» με ερμηνευτές την Καίτη Μπελίντα, Λίτσα Διαμάντη, Στέλιο Περπινιάδη, Ρία Νόρμα, Μπάμπη Τσετίνη.

Στα χρόνια που ακολούθησαν η παρουσία του στα μουσικά πράγματα του τόπου μας ήταν έντονη και σημαντική: 1500 τραγούδια – τα περισσότερα μεγάλες επιτυχίες - μουσική για  εκατό περίπου θεατρικές παραστάσεις, μουσική για εκατόν δέκα τρεις ταινίες, μουσικές εκπομπές στην τηλεόραση. Περιοδείες σε όλη την Ελλάδα, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες [65 πόλεις], Ρωσία, Γερμανία, Αγγλία, Καναδά, Αυστρία, Βουλγαρία, Αλβανία. Συνεργασίες με μεγάλα ονόματα του τραγουδιού: Ρένα Βλαχοπούλου, Τώνης Μαρούδας, Καίτη Μπελίντα, Μαρινέλλα, Γιάννης Πάριος, Δημήτρης Μητροπάνος, Βίκυ Μοσχολιού, Τζένη Βάνου, Γιάννης Καλαντζής, Δήμητρα Γαλάνη, Γιάννης Πουλόπουλος, Τόλης Βοσκόπουλος, Πάνος Γαβαλάς, Λίτσα Διαμάντη, Δούκισα, Σωτηρία Μπέλλου, Γιώργος Νταλάρας, Μανώλης Μητσιάς, Λάκης Χαλκιάς, Λευτέρης Μυτιληναίος κ.ά.

Συνεργασίες σημαντικές στο θέατρο και στο σινεμά με όλα τα μεγάλα ονόματα. Παράλληλα επικεφαλής σε ορχήστρες στα καλύτερα νυχτερινά  μαγαζιά της Αθήνας. Συνεργάστηκε επίσης με μύθους του Ευρωπαϊκού  τραγουδιού τον Ιβ Μοντάν, τον Σαρλ Αζναβούρ, τον Ανταμό, την Δαλιδά, τον Μισέλ Πορναρέφ.

ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ

Σε δίσκο 78 στροφών ο Γιώργος Κατσαρός γράφει το πρώτο του τραγούδι «Κοπελούδα- κοπελούδα» το 1959 σε στίχους Γιάννη Αργύρη και με ερμηνεύτρια την Καίτη Μπελίντα. Το 1960 κυκλοφορεί ο πρώτος δίσκος του στις 45 στροφές, «Η Αθήνα και εσύ» σε στίχους Γιώργου Φερμάνογλου. Ερμηνευτής ο Λούϊς Αλμπέρτο ντε Παρανά με τους Λος Παραγουάϊος. Το τραγούδι αυτό κυκλοφόρησε σ όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα το ερμηνεύει λίγο μετά και ο Τώνης Μαρούδας. Το 1962 κυκλοφορεί ο δεύτερος 45αρης του, «Μια μέρα ακόμα» σε στίχους Λάκη Μιχαηλίδη με την Νανά Μούσχουρη. Το 1963 σε δίσκο 45 στροφών γράφει μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του το «Κάθε λιμάνι και καημός» σε στίχους Πυθαγόρα με τον Πάνο Γαβαλά και την Ρία Κούρτη. Κι ενώ έχουν ήδη κυκλοφορήσει δεκάδες τραγούδια του στις 45 στροφές, το 1971 ηχογραφεί το πρώτο του άλμπουμ στις 33 στροφές σε στίχους του Πυθαγόρα. Τίτλος «Ο Σταμούλης ο λοχίας» με τους: Λίτσα Διαμάντη, Γιάννη Καλατζή, Γιάννη Πάριο, Γιώργο Νταλάρα.

Το κεφάλαιο δισκογραφία για τον Γιώργο Κατσαρό δεν μπορεί να εξαντληθεί στον περιορισμένο χώρο αυτού του μικρού αφιερώματος. O κατάλογος που μου έστειλε η Ελληνική Εταιρεία προς Προστασία της Πνευματικής Ιδιοκτησίας [ΑΕΠΙ] ανέφερε πάνω από 1500 τίτλους!

Εκατοντάδες  από αυτά τα τραγούδια του έγιναν μεγάλες επιτυχίες: «Κάθε λιμάνι και καημός» [ Πάνος Γαβαλάς- Ρία Κούρτη], «Τα Κύθηρα» [Δημήτρης Μητροπάνος], «Αλβανία» [ Μαρινέλα], «Ο Σταμούλης ο λοχίας», «Επιπόλαιος», «Κυρά Γιώργαινα» [ Γιάννης Καλατζής], «Δεν υπάρχει ευτυχία» [ Λίτσα Διαμάντη- Γιάννης Πάριος], «Τι κρίμα που χωρίσαμε», «Δεν ξεχνιέσαι», «Υπήρξε ο θεός μου» [ Γιάννης Πάριος], «Τον αγαπώ» [Βίκυ Μοσχολιού], «Αυγερινός», «Δρόμοι της Αθήνας» [Ηλίας Κλωναρίδης], «Οι άντρες δεν κλαίνε», «Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα», «Ο τελευταίος μου σταθμός», «Πίσω από τις καλαμιές», «Απόψε χάνω μια ψυχή» [ Μαρινέλλα], «Θα υπάρχω» [Δήμητρα Γαλάνη], «Ερωτα μου ανεπανάληπτε» [Τζένη Βάνου], «Πάμε για ύπνο Κατερίνα» [ Γιάννης Πουλόπουλος], «Αποκλείεται» [Τόλης Βοσκόπουλος], «Τα βάσανα δεν λέγονται» [ Γιώργος Νταλάρας], «Ο Πειραιώτης», «Ταξίμια και τσαλίμια» [Δούκισα] κ.ά.

Τέλος στην δισκογραφία του Γιώργου Κατσαρού ένα μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν τα 25 LPκαι CDμε Ελληνική και ξένη μουσική μόνο με ορχήστρα και τον ίδιο στο σαξόφωνο. Άλλωστε για τον Κατσαρό το σαξόφωνο είναι η… «φωνή» του. Έλεγε σε κάποια συνέντευξη του στην Γιώτα Σωτηροπούλου στον «Αγγελιοφόρο» της Θεσσαλονίκης στις 14/7/2003. «Είναι πνευστό όργανο που το φυσάς ανάλογα με την διάθεση που έχεις και μπορεί να δείξει τον πόνο, την χαρά ακόμα και τον έρωτα κάτι που δεν γίνεται με άλλο όργανο. Είναι η ψυχή μου, η ζωή μου και ίσως γι αυτό, όπως μου λένε το κοινό αναγνωρίζει το παίξιμο μου ακόμα και όταν με ακούει χωρίς να με βλέπει».

«..Το σαξόφωνο είναι η φωνή μου. Με αυτό εκφράζομαι περισσότερο απ ότι όταν μιλάω.. Με το σαξόφωνο είμαι καθαρά ερμηνευτής, με το σαξόφωνο μιλάω και με το σαξόφωνο αγκαλιά θα είμαι πάντα όσο ζω!», έλεγε σε άλλη συνέντευξη του στην Γλυκερία Υδραίου στην «Πρώτη» του Βόλου την 1-2- 2004.

Μουσικός πάνω απ’ όλα αισθάνεται ο Κατσαρός, όπως έλεγε στην Δώρα Αμαραντίδου στην «Απογευματινή» την 1/7/2003: «Σπουδάζω ακόμα και σήμερα μουσική, είμαι ακόμα στις επάλξεις και αγωνίζομαι. Δεν είμαι ο συνθέτης των τριών ακόρντων στην κιθάρα γι’ αυτό πρώτα είμαι μουσικός και μετά συνθέτης και ενορχηστρωτής!»

ΘΕΑΤΡΟ

Το 1960 γράφει πρώτη φορά μουσική για το θέατρο.Είναι στο «Περοκέ» στη μουσική κωμωδία «Ακου, βλέπε, σώπα» με την Αννα Φόνσου και τον Νίκο Ξανθόπουλο. Το 1961 για πρώτη φορά εμφανίζεται σαν διευθυντής ορχήστρας στο θέατρο «Κήπου» στην επιθεώρηση των Ασημακόπουλου -Σπυρόπουλου «Να, τι δεν είχες Αθήνα» με τους Ορέστη Μακρή, Βασίλη Αυλωνίτη, Νίκο Σταυρίδη, Καίτη Μπελίντα, Μάγια Μελάγια, Σπεράντζα Βρανά.

Από στοιχεία που ζήτησα από το Κέντρο Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου – «Θεατρικό Μουσείο» [Όταν ήταν ανοιχτό! Ντροπή σας, κύριοι «υπεύθυνοι» του υπουργείου «Πολιτισμού»!!] και από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων - Συνθετών, ο Γιώργος Κατσαρός έγραψε μουσική σε περισσότερα από εκατό θεατρικά έργα. Αναφέρω μερικά: 1967 «Η κυρία του Μαξίμ» [Αναλυτή- Ρηγόπουλος], 1969 «Αγάπη μου παλιόγρια» [Βουτσάς- Κοντού - Ρίζος], 1970 «Η χίπισσα Ιωάννα» [Σμαρούλα Γιούλη], 1978 «Καμπαρέ» [Αλίκη Βουγιουκλάκη], 1989 «Μπορώ και με την γυναίκα μου» [ Ρηγόπουλος - Ρουσσέα], 1995 «Η απαγωγή της Σμαράγδως» [Εθνικό θέατρο], 1996 «Στης θάλασσας τα κύματα» [Ελληνικό θεατρικό Εργαστήρι Λονδίνου], 1997 «Βίρα τις Αγκυρες» [Εθνικό θέατρο], 2000 «Ο Μαγικός αυλός» [Παιδική σκηνή ΚΘΒΕ], «Λυσιστράτη» [Ρένα Βλαχοπούλου], «Ο κύριος Ερνεστ» [Δημήτρης Ποταμίτης], «Η Παριζιάνα» [Κώστας Χατζηχρήστος], «Της φυλακής τα σίδερα» [Αννα και Μαρία Καλουτά- Ρένα Βλαχοπούλου], «Ερωτική τριλογία» [Δημήτρης Ποταμίτης] κ.ά.

Από το 2001 ώς το 2004 συνεργάστηκε με την «Εθνική Λυρική Σκηνή» διευθύνοντας την ορχήστρα στα έργα: «Φιόρο του Λεβάντε» του Γρηγόριου Ξενόπουλου, «Το κορίτσι της γειτονιάς» του Νίκου Χατζηαποστόλου και ο «Ο Γενικός Γραμματέας»  του Ηλία Καπετανάκη που διασκεύασε ο αγαπημένος του φίλος Γιώργος Λαζαρίδης.

ΣΙΝΕΜΑ

Ο  Γιώργος Κατσαρός έγραψε μουσική σε εκατό δέκα τρεις ταινίες, με πρώτη  «Το Αγρίμι» το 1960 με την Χριστίνα Σύλβα. Μερικές ακόμα ταινίες με δική του μουσική είναι: 1967 «Ο στρίγκλος που έγινε αρνάκι», «Ο σπαγκοραμμένος» [Λάμπρος Κωνσταντάρας], «Βίβα Ρένα» [ Ρένα Βλαχοπούλου], 1968 «Η ζηλιάρα» [ Ρένα Βλαχοπούλου], «Το κορίτσι του λούνα παρκ» [Αλίκη Βουγιουκλάκη], «Ο Ρωμιός έχει φιλότιμο» [Λάμπρος Κωνσταντάρας], 1969 «Ενας άφραγκος Ωνάσης» [ Κώστας Βουτσάς], «Η αρχόντισσα της κουζίνας» [Δέσποινα Στυλιανοπούλου], 1970 «Ο δασκαλάκος ήταν λεβεντιά» [ Κώστας Βουτσάς], «Κρίμα το μπόϊ σου» [Λάμπρος Κωνσταντάρας], «Ο τρελός της πλατείας Αγάμων» [ Γιάννης Γκιωνάκης], 1971 «Ζητείται επειγόντως γαμπρός» [ Ρένα Βλαχοπούλου], «Για μια χούφτα τουρίστριες» [Αλέκος Αλεξανδράκης], 1972 «Η κόμισσα της Κέρκυρας», «Η Ρένα είναι οφ σάϊντ [ Ρένα Βλαχοπούλου], 1980 «Πονηρό θηλυκό κατεργάρα γυναίκα» [Αλίκη Βουγιουκλάκη], 1981 «Γκαρσονιέρα για δέκα» [ Χρόνης Εξαρχάκος], «Κατάσκοπος Νέλλη» [Αλίκη Βουγιουκλάκη].

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Ο Γιώργος Κατσαρός από το 1968 θα αρχίσει και την τηλεοπτική του πορεία με δεκάδες επιτυχημένες εκπομπές, όπως η θρυλική «Βραδιά επιθεώρησης», απ’ όπου πέρασαν όλα τα «αστέρια» του μουσικού θεάτρου, πολλά σόου, όπως το «Αργά την Κυριακή» και βέβαια το «Να, η ευκαιρία», προπομπός όλων των σημερινών μουσικό-χορευτικών σόου. Η εκπομπή, που από τον Οκτώβριο του 1977 έως και τον Οκτώβριο του 1983 «έβγαλε» πολλούς σημαντικούς νέους καλλιτέχνες, όπως ο Μανώλης Λυδάκης, η Γλυκερία, η Νένα Βενετσάνου, ο Βασίλης Λέκκας, ο Θέμης Αδαμαντίδης, ο ηθοποιός Ζαχαρίας Ρόχας κ.ά. 

ΞΕΧΩΡΙΣΤΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ

Δεν νομίζω ότι υπήρξε άλλος συνθέτης στο τόπο μας, που να δούλεψε τόσο πολύ, όσο ο Γιώργος Κατσαρός. Έλεγε σε κάποια συνέντευξη του στις «Εικόνες» και στην Αντζελα Τσιφτσή το 2002: «Είχε τύχει να εμφανίζομαι την νύχτα στην «Νεράιδα», να φεύγω  νύχτα και να πηγαίνω για ηχογράφηση στο στούντιο γιατί ορισμένοι τραγουδιστές όπως ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ήθελαν να ηχογραφούν νύχτα. Το πρωί είχα ηχογράφηση ταινίας, το απόγευμα θέατρο και μετά πήγαινα ξανά στην «Νεράιδα»! Δηλαδή, μόλις που έκλεινα τα μάτια μου για μια ώρα στο στούντιο. Έχω περάσει πολλές τέτοιες εντάσεις στην πορεία μου.»

Έχει όμως -παρ’ όλα τα ξενύχτια και την κούραση - πολλές ξεχωριστές στιγμές να θυμηθεί ο Γιώργος Κατσαρός στην πολύχρονη διαδρομή του.. Θυμάμαι στην πρες κόνφερανς -με αφορμή την συναυλία στο «Λυκαβηττό»- έλεγε: «Όταν συνειδητοποιώ πως πραγματικά έχω συμπληρώσει τέσσερις δεκαετίες δουλειάς ξαφνιάζομαι!... Όλη αυτή η διαδρομή μου έχει αφήσει μια γλυκιά γεύση αφού έζησα πολλές ξεχωριστές στιγμές.» Όπως  την στιγμή που έμαθε το 1963 ότι το «Κάθε λιμάνι και καημός» ήταν πρώτο μέσα στις επιτυχίες στο ραδιόφωνο και αυτό έγινε αφορμή για βραβείο στο φεστιβάλ της Βαρσοβίας. Όπως όταν σε ένα CDστην Αμερική ήταν μέσα στους δέκα καλύτερους σαξοφωνίστες στον κόσμο [δίπλα στον Τζέρι Μάλιγκαν, που κάποτε ήταν το πρότυπο του] ή όταν πήγε στην Eurovisionμε την Μαρινέλλα και διηύθυνε την ορχήστρα του BBC [πρώτη συμμετοχή της Ελλάδας, «Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα» το 1974] ή όταν το Γαλλικό κανάλι TV5 του αφιέρωσε ένα ημίωρο αποκαλώντας τον «Ο σαξοφωνίστας με τον μεσογειακό ήχο», ή όταν βραβεύτηκε στα Φεστιβάλ  των Βρυξελλών, Μάλτας, Ριο ντε Τζανέϊρο, ή η μεγάλη περιοδεία με την Μαρινέλλα το 1966 στην τότε Σοβιετική Ένωση, ή οι δυόμιση  μήνες της περιοδείας στην Αμερική πάλι  με την Μαρινέλλα και το έργο του «Αλβανία» σε στίχους του Πυθαγόρα.. Με ιδιαίτερη συγκίνηση μιλάει πάντα για τον στιχουργό, αγαπημένο του φίλο και αναντικατάστατο συνεργάτη τον Πυθαγόρα με τον οποίο έγραψαν πάνω από εκατό τραγούδια!.

Ο Γιώργος Κατσαρός έχει τιμηθεί από την επιτροπή κατά του Απαρτχάιντ και από τον ΟΗΕ για το έργο του «Αφρική τώρα», σε στίχους Αφρικανών ποιητών, σε μετάφραση του Δημήτρη Ιατρόπουλου με τον Λάκη Χαλκιά. Μάλιστα μετά από πρόσκληση του ΟΗΕ παρουσίασε το έργο στις 12 Οκτωβρίου του 1990 στην έδρα του Οργανισμού στην Νέα Υόρκη.

Ξεχωριστή στιγμή ήταν και το 1997 όταν παρουσιάζει το μουσικό έργο «Αιγαίο Αγιοπέλαγος» σε στίχους Ηλία Λυμπερόπουλου – Δημήτρη Ιατρόπουλου με τον Μανώλη Μητσιά, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων: «Θεσσαλονίκη - Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», συναυλία που επανέλαβε την επόμενη χρονιά στο «Ηρώδειο». Το ίδιο και το 1999 που διηύθυνε συναυλία της «Αθηναϊκής Φιλαρμονίας» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Η Πατρίδα του, η Κέρκυρα, τον τίμησε με το Αργυρό μετάλλιο αξιοσύνης.

Υπήρξε πρόεδρος της «Ενωσης Μουσικοσυνθετών Ελλάδος», του «Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου», αντιπρόεδρος της «Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών συγγραφέων - συνθετών». Ως Πρόεδρος της «Ένωσης Δημιουργών Ελληνικού Τραγουδιού» προώθησε τη μουσική παιδεία των νέων εγκαινιάζοντας έντεκα μουσικά γυμνάσια σε όλη την χώρα.

Ο Γιώργος Κατσαρός συνεχίζει μέχρι σήμερα ακούραστος να γράφει τραγούδια, αλλά δεν τα δίνει σε κανένα [απ’ ό,τι ήξερα]. Παίζει σαξόφωνο με την ορχήστρα του –την ίδια εδώ και τριάντα χρόνια– κάθε τόσο ηχογραφεί κάποιο CDμόνο με  ορχήστρα και το σαξόφωνο του, γράφει μουσική για την μεγάλη του αγάπη το θέατρο, έχει κοντά του τη Μιρέλλα, την γυναίκα, που γνώρισε όταν εκείνη ήταν 16 χρονών και εξακολουθεί μετά από πέντε και πλέον δεκαετίες να την λατρεύει, όπως λατρεύει και τους δυο γιους του τον Αντώνη και τον Αλέξανδρο και τώρα -σίγουρα- και τα εγγόνια του.

Έχει τον σεβασμό και την αγάπη των συναδέλφων του και όσων έχουν συνεργαστεί μαζί του, έχει την αγάπη του κόσμου και ας μην είναι στην επικαιρότητα [έτσι όπως την εννοούν σήμερα] και ας μην έκανε τα τελευταία χρόνια «σουξέ» [έτσι όπως τα εννοούν σήμερα], έχει την αγάπη του κόσμου κάθε στιγμή, όπου και αν βρίσκεται. Και ο κόσμος  -παρ’ όλη την πλύση εγκεφάλου που δέχεται καθημερινά από παντού- δεν κάνει λάθος, καταλαβαίνει, ξέρει πού πρέπει να δώσει την αγάπη του.

«Αυτό που προσπάθησα σε όλη μου την καριέρα», έλεγε στην Γλυκερία Υδραίου στην «Πρώτη» του Βόλου το 2004 «είναι να σέβομαι τον ακροατή, τον θεατή, τον φίλο μου, αυτόν που έρχεται ν’ ακούσει εμένα και αυτό το περνάω και στους συνεργάτες μου…, γιατί η τέχνη χρειάζεται ευαίσθητους ανθρώπους, με ήθος και συνέπεια!»

Να είσαι γερός, [σε άπταιστο ενικό!!!], δυνατός και δημιουργικός για πολλά-πολλά ακόμα χρόνια μαέστρο…

Φωτογραφίες:
1. Ο Γιώργος Κατσαρός με το σαξόφωνο του. Την.. «φωνή» του!!.
2. Σελίδα από το   20σέλιδο έντυπο πρόγραμμα που του ετοίμασα για την συναυλία μας στον «Λυκαβηττό» στις 4/7/2003. Στιγμές από την πορεία του Γιώργου Κατσαρού, από την Φιλαρμονική της Κέρκυρας στην πρώτη ορχήστρα των νεανικών του χρόνων, συνεργασίες στο πλευρό σπουδαίων καλλιτεχνών: Νίκου Γούναρη, Τώνη Μαρούδα, Καίτης Μπελίντα, με την αγαπημένη μας Ρένα Βλαχοπούλου, με την εξαδέλφη του Νανά Μούσχουρη [φωτογραφίες από το αρχείο του Γιώργου Κατσαρού].
3. Ο Γιώργος Κατσαρός με τους τραγουδιστές Γιώργο Τσαρνά, Σοφία Κούστα, Διόνι, Καίτη Πάντζαρη στην πρώτη μας συνεργασία στο Αρχαίο Στάδιο των Δελφών στις 23/8/2002.
4. Μετά την συναυλία μας στον Λυκαβηττό στις 4/7/2003 με  τους τραγουδιστές [από αριστερά] Φωτεινή Σαββατιανού, Ηλία Κλωναρίδη, Αλέκα Κανελλίδου, Γιώργο Τσαρνά.
5. Στην ίδια συναυλία στον «Λυκαβηττό» με τους γιους του Αντώνη και Αλέξανδρο.
6. Στο Περιστύλιο των Ανακτόρων της Κέρκυρας στην Πανσέληνο του Αυγούστου το 2003 ο Γιώργος Κατσαρός και οι τραγουδιστές του: Τσαρνάς, Σαββατιανού, Κλωναρίδης.
7. Ο μαέστρος στην Ιθάκη του!! Εξώφυλλο του έντυπου για την συναυλία του Γιώργου Κατσαρού στην Κέρκυρα του, με το Ποντικονήσι!
8. Στα παρασκήνια του Δημοτικού Θεάτρου Βόλου το 2004 ο μαέστρος μετά την συναυλία του με τον Ηλία Κλωναρίδη, τον Διευθυντή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βόλου Σπύρο Μαβίδη, την Φωτεινή Σαββατιανού, τον Γιώργο Τσαρνά και την αγαπημένη μου Αιμιλία Κραβαρίτη, υπεύθυνη – τότε - των πολιτιστικών του Δήμου Βόλου.
9. Ο Γιώργος Κατσαρός με την επί τριάντα χρόνια ορχήστρα του στα παρασκήνια του Δημοτικού θεάτρου Βόλου: Κώστας Νικολόπουλος, Μάρκος Αλεξίου, Τάσος Λιβέρης, Δημήτρης Σουρμαίδης, Γιώργος Στίνης και ο νεώτερος της «παρέας» Αντώνης Κουτσοκέρης.
10. Στην αυλή του «Αυριακού», την παραμονή της συναυλίας μας στην Ζάκυνθο,  το 2004, μαζί με τον μαέστρο η Τζένη Ρουσσέα και εγώ. Όρθιοι ο ηθοποιός Κώστας Καποδίστριας και ο δημοσιογράφος Διονύσης Φλεμοτόμος.
11. Μετά την συναυλία στο «Βεάκειο» του Πειραιά το 2004 ο μαέστρος στα παρασκήνια με την Ρένα Κουμιώτη και την Καίτη Χωματά.

Βίντεο:
1. «Κάθε λιμάνι και καημός». Μουσική: Γιώργος Κατσαρός, στίχοι: Πυθαγόρας. Τραγουδά ο Πάνος Γαβαλάς και η Ρία Κούρτη. Από την ταινία «Το κάθαρμα» σε σενάριο Νίκου Φώσκολου, σκηνοθεσία Κώστα Ανδρίτσου με τον Γιώργο Φούντα και την Μάρω Κοντού. [1963] http://www.youtube.com/watch?v=6IeHRsNkrmw

2. «Τα Κύθηρα». Μουσική: Γιώργος Κατσαρός, στίχοι: Ηλίας Λυμπερόπουλος. Τραγουδά ο Δημήτρης Μητροπάνος και η Χριστιάνα. [1973] http://www.youtube.com/watch?v=1Ntc6DpDZ_Y

Viewing all 1268 articles
Browse latest View live